موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک در یادداشتی به قلم متیو لویت و لورن فون تادن، به روند رو به رشد قاچاق سلاح و افزایش اسلحه در بازار سیاه در فلسطین اشغالی پرداخت. متن این یادداشت در ادامه آمده است:
پرونده یک نماینده مجلس اردن که متهم به قاچاق اسلحه به فلسطین اشغالی است، خبرها را به خود اختصاص داده، اما این تنها بخش کوچکی از افزایش شدید قاچاق اسلحه از اردن به سمت مرزهای رژیم صهیونیستی است.
در 22 آوریل، مقامات رژیم صهیونیستی خبر از دستگیر شدن عماد العدوان در گذرگاه پل النبی دادند، و این در حالی بود که همراه این نماینده پارلمان اردن مقادیر زیادی از سلاحهای گرم برای رساندن به کرانه باختری بود. قانونگذاران اردنی معمولاً از طریق این گذرگاه حرکت میکنند، از این رو این دستگیری احتمالاً با هشدار قبلی مقامات اطلاعاتی انجام شده است. قاچاق اسلحه از اردن در حال افزایش است، با این حال این حادثه به دلیل تعداد سلاحهای ضبط شده، دخالت یک نماینده پارلمان و تلاش برای استفاده از یک گذرگاه رسمی (بر خلاف سایر نقاط در امتداد مرز که کمتر محافظت شده) خبری متمایز است.
تجزیه و تحلیل زیر بر اساس اطلاعات جمعآوریشده از 98 مورد تلاش برای عملیات قاچاق سلاح در سراسر مرزهای رژیم صهیونیستی (شامل 35 مورد از اردن به رژیم صهیونیستی) انجام شده است.
افزایش قاچاق از اردن
بر اساس اطلاعات رسانهای شده، در دوره دو ساله مارس 2021 تا آوریل 2023، شاهد افزایش قابل توجهی در قاچاق سلاح از اردن به رژیم صهیونیستی و کرانه باختری هستیم. پلیس رژیم صهیونیستی در این مدت حداقل 35 تلاش قاچاق از اردن را خنثی و بیش از 800 قبضه سلاح کشف و ضبط کرده است. بر اساس گزارش نیروهای دفاعی رژیم صهیونیستی (IDF) تنها در سال 2022، تعداد سلاحهای ضبط شده به حدود 570 مورد رسید. به طور مشابه، گزارش شده است که مقامات اردنی بیش از 20 طرح قاچاق از این قبیل را در طول سه سال گذشته خنثی کردهاند که بیشتر آنها شامل تفنگهای 9 میلیمتری بوده است. بسیاری از حوادث در دو طرف مرز به طور عمومی گزارش نشده است. آنگونه که نویسندگان در گفتگوهای خصوصی با مقامات دریافتند، هر هفته یک یا دو حادثه قاچاق سلاح در سراسر مرز رژیم صهیونیستی و اردن رخ میدهد، که تنها برخی از آنها شناسایی میشوند.
برخی از این قاچاقهای سلاح به نفع گروههای مبارز در فلسطین است، اما اکثریت قریب به اتفاق آن توسط شبکههای قاچاق به قبایل بادیهنشین میرسد که در مرزهای اردن، رژیم صهیونیستی و مصر حضور دارند. اما به نظر نمیرسد برنامه عماد العدوان برای قاچاق سلاح ارتباطی با این شبکههای قبایلی داشته است.
عرضه و تقاضا
مانند سایر بازارها، بازارهای سیاه که قاچاق اسلحه در آن انجام میشود، بر اساس عرضه و تقاضا پیش میروند و در این مورد، عرضه فراوان است. اردن بر سر چهارراه منطقهای مملو از درگیری و مملو از سلاح قرار گرفته است. اسلحهها از کشورهای همسایه سوریه و عراق از طریق مسیرهای قاچاق وارد اردن میشوند، و این کار مراقبت از مرز را سخت میکند. بر اساس مصاحبههای نویسنده، اسلحههای دستی در بازار تسلیحات اشباعشده اردن حدود 2000 دلار قیمت دارند، اما در کرانه باختری 5000 دلار به فروش میرسند.
در همین حال، تقاضا برای سلاح در کرانه باختری و رژیم صهیونیستی همچنان بالاست. بخشی از این تقاضا ناشی از افزایش فعالیتهای نظامی کرانه باختری در دو سال گذشته است، از طرف دیگر درخواستها برای مجوز اسلحه در رژیم صهیونیستی از سال 2021، 400 درصد افزایش یافته است.
اگرچه بسیاری از این سلاحها از اردن وارد میشوند، اما این پادشاهی به هیچ وجه تنها منبع اسلحههای بازار سیاه نیست. مشکل بزرگتر سرقت سازمانیافته تسلیحات و مهمات از پایگاههای ارتش رژیم صهیونیستی است. به عنوان مثال، در نوامبر 2022، 70000 گلوله و حدود هفتاد نارنجک از پایگاهی در شمال دزدیده شد. بر اساس یک محاسبه، 70 درصد تیراندازیها در فلسطین اشغالی در سال 2021 با سلاحهای دزدیده شده از ارتش رژیم صهیونیستی بوده است. پژوهشگران در یک تحقیق دیگر دریافتند که با تسلیحات ربوده شده از ارتش رژیم صهیونیستی و آنهایی که از طریق مناطق تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین قاچاق شدهاند، اکنون دهها هزار سلاح غیرقانونی در جوامع عرب و رژیم صهیونیستی وجود دارد.
قاچاق چیست و دقیقاً کجاست؟
بنا بر گزارشها، از عماد العدوان سه کیسه اسلحه از جمله حدود 200 تفنگ دستی و حدود 12 اسلحه تهاجمی به سبک AR-15 کشف شده است. این مقدار بسیار بیشتر از میزان معمولی کشف سلاح در دو سال گذشته است. سایر اطلاعات (هر چند اندک هستند) نشان میدهد که دامنه چنین قاچاقهایی ممکن است در حال گسترش باشد. به عنوان مثال، در اوایل این ماه، پلیس 63 اسلحه کمری مصادره کرد.
قابل ذکر است که قاچاقها به سلاح محدود نمیشود. در امتداد مرز اردن، 94 درصد از تلاشهای قاچاق شامل اسلحه بود، و بخش دیگر شامل مواد مخدر است. در مقابل، 93 درصد از تلاشهای قاچاق در امتداد مرز مصر شامل مواد مخدر و تنها چند مورد شامل سلاح و یک مورد شامل سیزده شمش طلا بود.
نتیجه
اگرچه روابط رژیم صهیونیستی و اردن اخیراً به طور فزایندهای تیره شده است، اما دستگیری عدوان بعید است که این روابط را بیثبات کند. در همین زمینه بیانیه وزارت خارجه اردن که با آرامش خاطر منتشر شد، نشان میدهد که اردن در حال پیگیری گزارشهای مربوط به دستگیری این نماینده با مقامات مربوطه است. این در حالی است که الی کوهن، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی بیان کرد دولت اردن را مقصر این حادثه نمیداند، بلکه آن را «یک اقدام جنایتکارانه احمقانه» توصیف میکند. چنین اظهاراتی از این واقعیت ناشی میشود که هر دو دولت به شدت و با هماهنگی نزدیک برای جلوگیری از فعالیتهای تروریستی و جنایتکارانه در سراسر مرزهای 300 مایلی خود از جمله کرانه باختری تلاش میکنند.
در گفتگوهای فیمابین، مقامات رژیم صهیونیستی و اردنی اغلب از تلاشهای یکدیگر برای مقابله با قاچاق برون مرزی تمجید میکنند اگرچه آنها معمولاً خاطرنشان میکنند که میتوان کارهای بیشتری انجام داد. در واقع، با وجود این قاچاق سلاح توسط عماد العدوان، تهدید بزرگی که برای هر دو کشور نمایان میشود این است که این مرزها به اندازه کافی محافظت نمیشود.