باوجوداینکه اقتصاد سیاسی ایران همسانیها و درهمتنیدگیهای بسیاری با اقتصاد سیاسی کشورهای منطقه دارد اما پژوهشگران ایرانی کمتر به پیرامون خود نگریستهاند. مهمترین پرسشی که در مواجهه با کشورهای عربی پدیدار میشود آن است که چرا این کشورها با وجود ظرفیتهای طبیعی و انسانی بالا و موقعیت ژئوپلیتیکی که دارند جزو محرومترین و ضعیفترین کشورها هستند؟ چه عواملی باعث شده کشورهایی چون مصر، اردن، سوریه، لبنان، الجزایر، تونس و فلسطین دارای بالاترین نرخ بیکاری، تورم، فقر و بدهی و کمترین نرخ در رشد و شاخصهای توسعۀ انسانی باشند؟
پروندۀ «استعمار نولیبرالیسم» پاسخ گروهی از کارشناسان اقتصادی جهان عرب به پرسشهای بالاست. دو عامل بنیادین و مکمل یکدیگر در پدیدآمدن وضع موجود- ضمن ملاحظۀ تفاوت میان آنها- ساختار دولت و کشورهای غربی یا سازمانهای مالی بینالمللی هستند. ساختار دولت در بیشتر این کشورها معمولاً اقتدارگرا، رانتی یا غارتی است و ازآنجایی این ساختار «اجماع واشنگتن» را کاملاً همسو و تقویتکنندة خود مییابد، کاملاً پذیرای اصلاحات اقتصادی است که بر اصول نولیبرالیسم استوار هستند.
انتفاضۀ دوم باتکیهبر یک نظام مالی غیررسمی توانست نیازهای جامعۀ تحت محاصره و گروههای مقاومت را تأمین کند و در مقابل، اسرائیل با فشار بر جامعۀ بینالمللی، «اصلاحات اقتصادی» را بر تشکیلات خودگردان فلسطین تحمیل کرد.
Read moreمسئلۀ بانک مرکزی بین چکش و سندان قرار دارد: چکش مداخلۀ دولت و سندان بازیچۀ بازیگران جهانیسازی مالی در صورت استقلال آن.
Read moreصندوق بینالمللی پول اردن را در یک چرخۀ باطل تعدیل ساختاری، کسری بودجه و استقراض قرار داده است، تاجاییکه اکنون بدهی بیش از 90 % تولید ناخالص داخلی این کشور را در برمیگیرد.
Read moreگرفتار شدن تونس در تلۀ بدهی نهادهای بینالمللی و دیگر کشورها که استقلال این کشور را تهدید کرده، شکل نویی از استعمار را به نمایش میگذارد.
Read moreسیاستهای نولیبرال از قبیل خصوصیسازی و حذف یارانهها در سوریه به نارضایتی و اعتراضات مردم انجامید و همین بستری برای جنگ داخلی در سوریه شد.
Read moreاجرای سیاستهای نولیبرال- بهویژه خصوصیسازی- بدون اجرای لیبرالیسم سیاسی نهتنها سبب رشد اقتصادی مصر نشد بلکه شکاف طبقاتی، فساد و فقر عمومی را هم گسترش داد و مهمتر از همه طبقۀ حاکم را بازتولید کرد.
Read moreاین پروندۀ تخصصی به نقش اصلاحات اقتصادی نامور به «اجماع واشنگتن» در بحرانهای اقتصادی جهان عرب میپردازد که پس از دهۀ 80 از سوی کشورهای غربی و سازمانهای مالی بینالمللی اصلاحات اقتصادی بر کشورهای جهان سوم تحمیل شد.
Read moreکلیه حقوق متعلق به اندیشکده راهبردی مرصاد است .