براساس نظرسنجی موسسه واشنگتن از مردم عربستان، تقریبا نیمی از سعودیها از «اسلام میانهرو» حمایت میکنند و در همین حال اعتراضات داخلی در عربستان یا جنگ با ایران از حمایت کمی برخوردار است.
از سال 2017، زمانی که این نظرسنجی برای نخستین بار صورت گرفت، عموم مردم عربستان نسبت به نسخه مدرن اسلام روشنفکرتر شدهاند. اسلام «میانهرو» علیرغم مخالفتهای مستمر، همچنان برای سعودیها جذابیت دارد. طبق نظرسنجی انجامشده در ماه مارس و آوریل 2023، تقریباً نیمی از سعودیها (43 درصد) با این جمله موافق بودند: «ما باید به سخنان کسانی گوش دهیم که سعی میکنند اسلام را به شیوهای معتدلتر، بردبارتر و مدرن تفسیر کنند.»
نتایج به دست آمده از نظرسنجی واقعا غیرمنتظره بوده است. این برررسی نشان میدهد که آمارها تقریباً به طور مساوی بین بزرگسالان و جوانان سعودی تقسیم شده است؛ درصد افرادی که از اسلام «معتدل» در میان سنین زیر 30 سال حمایت میکنند، برابر درصد افراد مسنی است که چنین نگاهی دارند.
در آخرین نظرسنجی، نزدیک به یک چهارم از هر نسل با این تفسیر جدید از اسلام «به شدت» و یک چهارم دیگر از هر نسل «تا حدی» موافق هستند.
برخلاف انتظارها، برای بسیاری از سؤالات دیگر نیز «تفاوتهای نسلی» در نتایج بدست آمده چندان ملموس نبود.
فساد هنوز هم حدود نیمی از مردم را آزار میدهد، اما مخالف اعتراضات خیابانی هستند
بیشتر مردم عربستان از نبود تظاهرات ضد فساد در پادشاهی راضی هستند؛ از مارس تا آوریل 2023، 78 درصد از سعودیها با این دیدگاه موافق بودند که خوب است که مانند سایر کشورهای عربی شاهد تظاهرات گسترده خیابانی علیه فساد نیستیم.
این درصد نسبت به سال 2020 افزایش یافته، زمانی که تنها 48 درصد موافق بودند که «خوب است که در حال حاضر شاهد هیچ تظاهرات خیابانی بزرگی نیستیم.»
با این حال، نزدیک به نیمی (54 درصد) از مردم عربستان در نظرسنجیهای قبلی انجام شده در اواخر سال 2022 گزارش دادند که این پادشاهی تلاش کمی برای «کاهش فساد در اقتصاد و سیاست» انجام میدهد. نتایج نظرسنجی نوامبر 2018 همچنین نشان داد که اکثریت نسبتاً زیادی از سعودیها (63٪) همین عقیده را داشتند که این نشاندهنده یک تغییر مثبت هر چند اندک در نگرش سعودیها نسبت به این موضوع است. در طی این دوره چهار ساله، تعداد سعودیهای بیشتری (از 13 درصد به 21 درصد) گزارش دادند که این کشور تلاشهای زیادی برای مبارزه با فساد انجام میدهد.
از نظر سعودیها روابط با ایران کماهمیت است
ایران یکی از معدود مسائلی است که در مورد آن تفاوتهای قابل توجهی در نگرش بین اکثریت سنی (حدود 90 درصد) سعودیها و اقلیت شیعه (حدود 10 درصد) وجود دارد. برای مثال، در حالی که 60 درصد اهل سنت عربستان سعودی ایران را «دشمن» میدانند، تنها 39 درصد از شیعیان عربستان با این موضوع موافق هستند.
به همین ترتیب، دو سوم اهل سنت عربستان (68 درصد)، میگویند که بازگشت روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران اثرات منفی در منطقه خواهد داشت، اما تنها حدود نیمی از شیعیان عربستان (54 درصد) چنین نظری را دارند.
این پاسخها به دلیل اینکه نمونهای از مخالفت غیرعلنی مردم با سیاست رسمی را ارائه میدهند و به نتایج کلی نظرسنجی اعتبار میبخشند دارای اهمیت هستند.
در پاسخ به پرسش مرتبطی که در نظرسنجیهای قبلی آمده، به نظر میرسد روند در طول زمان نسبتاً معتدل شده است؛ اکثریت قریب به اتفاق سعودیها (88 درصد) روابط با ایران را در سال 2017 کم اهمیت میدانستند، اما این دیدگاه در سال 2022 به 80 درصد رسیده است. اما تعداد کمتری از سعودیها در سال 2022 (44 درصد) نسبت به سال 2017 (58 درصد) گفتند که روابط با ایران اصلا مهم نیست.
این تغییر در احساسات ممکن است نشاندهنده خصومت کمتر عربستان سعودی به طور کلی نسبت به ایران به عنوان یک تهدید وجودی برای عربستان سعودی باشد.
با کمال تعجب، درصد قابل توجهی از سعودیها (85 درصد) با این جمله موافق هستند: «حمله بزرگ آمریکا یا اسرائیل به ایران عواقب جدی خواهد داشت و بر کشور ما تأثیر منفی خواهد گذاشت». این رقم شامل حدود نیمی (48 درصد) از سعودیها میشود که «به شدت» با این گفته موافق هستند. در مقابل، درصد کمتری از نیمی از سعودیها (43 درصد) با این پیشنهاد تحریکآمیز موافق هستند که از آنجایی که ایران به داشتن بمب هستهای بسیار نزدیک است، زمان آن رسیده است که یک کشور عربی نیز به بمب هستهای دست پیدا کند.
روابط با چین و روسیه اهمیت زیادی دارد، اما آمریکا همچنان مهم است
اکثر سعودیها در درجه اول ایالات متحده را به عنوان یک «دوست» (17 درصد)، یا یک «شریک امنیتی» (32 درصد)، یا یک «شریک اقتصادی» (33 درصد) میدانند. دیدگاهها نسبت به چین مثبتتر است، البته در درجه اول در جبهه اقتصادی: برای 17 درصد «دوست»، 11 درصد «شریک امنیتی» و برای 62 درصد «شریک اقتصادی» است.
همچنین نتایج بسیار مثبتی که روسیه به دست آورده، قابل توجه است: برای روسیه 20 درصد «دوست» 34 درصد «شریک امنیتی» و 41 درصد «شریک اقتصادی» است. علاوه بر این، و در راستای این ارزیابی، سهچهارم سعودیها (74 درصد) از مارس تا آوریل 2023 این موضوع را که «در جنگ جاری بین روسیه و اوکراین، بهترین نتیجه، پیروزی روسیه و الحاق سرزمینهای بزرگ اوکراین به روسیه است»، تایید کردهاند.
نگرش سعودیها در طول زمان به آمریکا، روسیه و چین
هنگامی که در نوامبر 2022 از سعودیها پرسیده شد که «روابط خوب با ایالات متحده چقدر مهم است؟»، اکثریت (56 درصد) این روابط را به طور کلی یا تا حد زیادی «بیاهمیت» دانستند. با این حال، در اکتبر 2017 این درصد 60 درصد بوده که نشاندهنده بهبود جزئی دیدگاه سعودیها است.
مقایسه دیدگاه سعودیها در سالهای 2017 تا 2022، از اهمیت روزافزون روابط عربستان و روسیه نشان دارد. در اکتبر 2017، 62 درصد از سعودیها روابط پادشاهی با روسیه را «تا حدودی بیاهمیت» میدانستند. با این حال اکنون تقریباً وضعیت معکوس شده است، زیرا 44 درصد از سعودیها در نوامبر 2022 گزارش دادند که روابط با روسیه مهم نیست و اکثر سعودیها (53 درصد) گفتند که آنها روابط عربستان و روسیه را دارای اهمیت میدانند.
نگرش سعودیها نسبت به اهمیت و بیاهمیت بودن روابط با چین در سال 2017 نسبتاً برابر و به ترتیب 46 درصد و 50 درصد بود. اما پنج سال بعد، سعودیها کمتر از روابط با چین انتقاد میکنند و حدود 60 درصد سعودیها روابط با چین را در درجه بالایی از اهمیت میبینند.
![](http://syaaq.com/wp-content/uploads/2023/07/Saudi_Spring23-Poll_US-Reliability-300x160.png)