درگیریهای مرگبار بین نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به رهبری کردها و جنگجویان محلی استان دیرالزور در شرق سوریه امنیت آن منطقه را به لرزه در آورده و توازن شکننده در این منطقه استراتژیک را به خطر انداخته است.
استان دیرالزور با اکثریت عرب، منطقهای غنی از منابع است که هم مرز با عراق میباشد. این استان توسط رودخانه فرات به دو نیم تقسیم شده است و دهها جامعه قبیلهای محلی را در خود جای داده است که برخی از جنگجویان آنها در نبرد با داعش به نیروهای دموکراتیک سوریه پیوستند.
بازیگران اصلی دیرالزور
کنترل دیرالزور بین نیروهای دموکراتیک سوریه تحت حمایت ایالات متحده آمریکا در شرق فرات و نیروهای دولتی سوریه مورد حمایت ایران و شبه نظامیان متحد آنها از جمله جنگجویان عراق، افغانستان و پاکستان در غرب تقسیم شده است.
منطقه مرزی بخشی از مسیرهای کلیدی قاچاق سلاح، مواد مخدر و کالاهای مصرفی برای جنگجویان است. نیروهای دموکراتیک سوریه که شامل مبارزان کرد، عرب، ارمنی و غیره میشود، بخشهایی از استان دیرالزور را با حمایت آمریکا تصرف کرداند.
یک اداره نیمه خودمختار کرد، مناطق شمال و شمال شرق سوریه را از طریق شوراهای غیرنظامی و نظامی محلی در تلاش برای جلوگیری از نارضایتی اعراب کنترل میکند و مرتباً نشستهایی را بین مقامات نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و رهبران قبایل ترتیب میدهد.
نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا که در سال 2014 برای «مبارزه با داعش» وارد سوریه شدند، پایگاههایی را در شرق فرات ایجاد کردهاند. هستههای باقیمانده داعش در این استان هم به SDF و هم به نیروهای دولتی سوریه، حمله میکنند. عمده این حملات از مخفیگاهها و کمینهای بیابانی صورت میگیرند.
علت آغاز درگیریها
در 27 آگوست، SDF، احمد الخبیل، معروف به ابوخوله، رئیس شورای نظامی دیرالزور، وابسته به نیروهای دموکراتیک سوریه را بازداشت کردند.
پس از بازداشت وی، SDF در بیانیهای اظهار داشت که الخبیل مرتکب چندین جرم از جمله همکاری با احزاب خارجی مخالف مدیریت خودگردان، ارتکاب جنایت علیه ساکنان، قاچاق اطلاعات و تشدید ناامنی و به دنبال آن افزایش تحرکات هستههای باقیمانده داعش شده است. براساس این بیانیه وی همچنین از موقعیت خود برای منافع شخصی و خانوادگی استفاده کرده و از این طریق مقررات SDF را زیر پا گذاشته است.
به گفته دیده بان حقوق بشر سوریه، یک نهاد حقوق بشری ناظر بر جنگ، جنگجویان خشمگین وفادار به احمد الخبیل پس از بازداشت وی حملات خود را به SDF آغاز کردند که منجر به درگیری در چندین روستا و شهر شد.
به گفته SDF و دیده بان حقوق بشر سوریه مستقر در انگلیس که شبکهای از منابع را در داخل سوریه دارد؛ وضعیت درگیریها پس از این اینکه طرف سومی (به ادعاهای آنها نیروهای دولتی سوریه) وارد ماجرا شد، شدت بیشتری یافت.
به گفته این دیدهبان حقوق بشری، تاکنون دهها نفر از تمامی طرفها به همراه تعدادی از غیرنظامیان در جریان این درگیریها کشته شدهاند.
نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) از شنبه گذشته (2 سپتامبر) منع آمد و شد 48 ساعته را در این منطقه اعلام کردند همچنین دوشنبه (4 سپتامبر) از غیرنظامیان خواستند آخرین شهری را که به گفته آن جنگجویان محلی متخاصم در آن مستقر هستند، ترک کنند.
سفارت آمریکا در سوریه که در خارج از این کشور مستقر است، یکشنبه (3 سپتامبر) در بیانیهای اعلام کرد که دو مقام ارشد آمریکا با SDF، مقامات کرد و رهبران قبایل دیرالزور دیدار کرده و خواستار کاهش تنشها «در اسرع وقت» شدند.
اختلاف با قبایل عرب
SDF هرگونه مناقشه با قبایل عرب در منطقه را رد کرده و اعلام کرده است که درگیریها عمدتا با «عناصر رژیم و برخی از ذینفعان» احمد الخبیل بوده است و از ساکنان محلی خواسته است تا به این درگیریها وارد نشوند.
با این حال، بسیاری از رسانهها به ویژه رسانههای دولتی سوریه، این درگیری را به عنوان تقابل نیروهای SDF در برابر قبایل عرب توصیف کردهاند و روزنامه الوطن سوریه، در گزارشی جنگجویان محلی را «نیروهای قبیلهای عرب» توصیف کرد.
به دنبال این گزارش عمر ابو لیله، فعالی که ریاست پلتفرم رسانهای دیرالزور24 را بر عهده دارد، گفت: «در واقع چیزی به عنوان نیروهای قبیلهای عرب وجود ندارد.» وی ادعا کرد که مقامات نزدیک به الخبیل، «به ویژه کسانی که از قاچاق سود میبرند»، شروع کننده درگیریها هستند.
این فعال رسانههای گفت: «آنچه امروز اتفاق میافتد به معنای تحریک به هرج و مرج توسط تعدادی از احزاب داخلی و خارجی است. اگر واقعاً همه قبایل موافق بودند که علیه SDF بجنگند، آنوقت آنها (نیروهای دموکراتیک سوریه) تا به الان در دیرالزور نبودند.»
برنده اصلی این درگیریها
آرون لوند، تحلیلگر و کارشناس مسائل سیاسی گفت که «روستا، خانواده، قبیله، تجارت، قاچاق – همه اینها احتمالاً به اندازه بعد قومی عرب-کرد یا درگیری سیاسی اهمیت دارند.»
وی در مصاحبهای با خبرگزاری فرانسه تاکید کرد: «اگر جنگ گسترش یابد و روابط اعراب و کردها مسموم شود… بازیگرانی که علاقه مند به تغذیه هرج و مرج باشند، کم نخواهند بود.»
پس از آن که برخی از جنگجویان در مناطق تحت کنترل ترکیه خواستار حمایت از مخالفان نیروهای تحت رهبری کردها در دیرالزور شدند، درگیریها یکشنبه (3 سپتامبر) استان همجوار یعنی حسکه را لرزاند.
ترکیه یگانهای مدافع خلق کرد سوریه (YPG) که بر نیروهای دموکراتیک سوریه تسلط دارند، شاخهای از حزب ممنوعه کارگران کردستان (پکک) میداند و حملات پی در پی به سوریه را با هدف قرار دادن نیروهای کرد آغاز کرده است.
دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، موجودیت دولت کردستان را رد کرده و آن را به «جدایی طلبی» متهم کرده است.
به گفته آرون لوند: «ترکیه، دولت سوریه و داعش همه در براندازی نظم کنونی منفعت دارند.»
منبع: عربی الجدید