10 سپتامبر سال جاری، قزاقستان روز خانواده را جشن گرفت. مانند روسیه، ساکنان این جمهوری به دیدگاه سنتی خانواده و ازدواج پایبند هستند. مسئولان، نهاد خانواده را پشتوانه مهمی برای دولت میدانند.
در عین حال با توجه به نرخ بالای زاد و ولد در کشور، رشد جمعیت و افزایش نیازهای شهروندان نیز باید در نظر گرفته شود. در این راستا، قزاقستان توجه زیادی به سیاست اجتماعی با هدف حمایت از خانواده، فرزندان و مادران دارد.
نقش خانواده در قزاقستان
در قزاقستان، تعدادی از تعطیلات ویژه نهاد خانواده وجود دارد. از سال 2013، دومین یکشنبه سپتامبر به عنوان روز خانواده در قزاقستان جشن گرفته میشود.
در سال 2023، روز مادر (دومین یکشنبه ماه مه) و روز پدر (سومین یکشنبه ماه ژوئن) به تقویم تعطیلات ملی این کشور اضافه شد. روز کودک، مانند بسیاری از کشورهای جهان، در اول ژوئن جشن گرفته میشود. از سال 2014 مسابقه ملی «مریلی اتباسی» با هدف احیای ارزشهای اخلاقی و پرورش تصویر مثبت خانواده و ازدواج و ارتقای جایگاه خانواده برگزار میشود. در طول این سالها، بیش از 18 هزار خانواده از تمام مناطق قزاقستان در این مسابقه شرکت کردند.
همانطور که در گزارش ملی 2022 اشاره شد، به طور کلی، خانوادههای قزاق ساختار سنتی خانواده را حفظ میکنند. به این ترتیب 86.7 درصد از شهروندان این عقیده را دارند که ازدواج تنها پیوند زن و مرد است.
این کشور سیاست خانواده و جنسیت را تا سال 2030 تصویب کرده است. رویکرد کلیدی قزاقستان در حوزه خانواده ایجاد شرایط برای گسترش فرصتها برای توسعه خانواده و غلبه بر همه مشکلات است. بر اساس گزارش ملی دولت در سال 2022 اگرچه تعداد ازدواج کاهش یافته و شاهد افزایش میانگین سن ازدواج هستیم اما در عین حال نرخ باروری کل افزایش یافته است.
بر اساس پیشبینیهای هیئت وزیران، روند افزایش نرخ زاد و ولد ممکن است منجر به فشار بر زیرساختهای اجتماعی شود که بر کیفیت سرمایه انسانی و نابرابری اجتماعی جمعیت تأثیر میگذارد.
در این راستا، دولت پیشنهاد میکند که بر تربیت متخصصان واجد شرایط در زمینههای مختلف، سرمایهگذاری در توسعه زیرساختهای اجتماعی و همچنین ایجاد یک قانون و نهاد دولتی که مسائل جمعیتی را تنظیم کند، تمرکز کند.
رئیس جمهور قزاقستان قاسم جومارت توکایف تأکید کرد که «این خانواده است که ستون فقرات دولت است زیرا میهن پرستی و احترام به ارزشهای خانوادگی را پرورش میدهد. سالانه بیش از 400 هزار کودک در کشور ما متولد میشوند. تا پایان سال، جمعیت قزاقستان به 20 میلیون نفر خواهد رسید. میانگین امید به زندگی نیز در حال افزایش است و در پایان سال گذشته از سن 74 سال نیز گذشته است. کشور ما یکی از جوانترین کشورهای جهان است – میانگین سنی شهروندان تنها 32 سال است-. حدود یک سوم جمعیت را جوانان تشکیل میدهند.»
حمایت دولتی از خانوادهها
مقامات قزاقستان به طور فعال در حال معرفی و توسعه اقدامات مختلف برای حمایت از نهاد خانواده به منظور پاسخگویی به تقاضاهای وضعیت جمعیتی هستند. در ماه جولای سال جاری، قانون اجتماعی در قزاقستان به تصویب رسید که مسائل حمایت اجتماعی از تولد تا پیری را پوشش میدهد. این سند همچنین برای تسهیل دسترسی به کمکهای دولتی برای خانوادهها در نظر گرفته شده است.
از پایان سال 2022، این کشور اجرای مرحلهای کارت دیجیتال خانواده را آغاز کرد. این پلتفرم خانوادهها را از گروههای آسیبپذیر شناسایی میکند و به ارزیابی جامع نیازهای آنها کمک میکند تا از آنها حمایت اجتماعی-اقتصادی ارائه شود.
در مرحله فعلی، این امکان را به شما میدهد تا برای 9 نوع مزایا و پرداختهای اجتماعی و همچنین تعهدی مستمری بدون هیچ درخواستی اقدام کنید.
با این حال، از سال 2025، این پروژه همه انواع خدمات دولتی از جمله مراقبتهای بهداشتی و آموزشی را پوشش میدهد. از آغاز سال جاری، به لطف سیستم جدید، بیش از 600 هزار قزاقستانی از حمایت اجتماعی برخوردار شدهاند.
در عین حال، مقامات کشور تلاش میکنند تا خود حجم مزایا را افزایش دهند. به ویژه، در سال 2023، میزان تعدادی از پرداختهای اجتماعی 23 درصد افزایش یافت. برای این منظور 37 میلیارد تنگه (واحد پول قزاقستان) از بودجه کشور در نظر گرفته شده است. مزایا برای مادرانی که فرزندان زیادی دارند، افزایش یافت. این اقدام 90 هزار مادر را تحت پوشش قرار داد. مادران چند فرزند نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
به عنوان بخشی از تحول اجتماعی، مزایای بازماندگان، برای افراد دارای معلولیت و برای خانوادههای آنها که از آنها مراقبت میکنند نیز 23 درصد افزایش یافته است. برای اقشار آسیب پذیر اجتماعی یک وام مسکن کم بهره وجود دارد. در سال 2023، 102.7 میلیارد تنگه برای خرید آپارتمانهای اجارهای برای افراد آسیب پذیر اجتماعی اختصاص یافت. سیستم حمایت اجتماعی برای خانوادهها همچنین مزایای زایمان و مزایای مراقبت از کودک را فراهم میکند.
از ابتدای سال، مدت پرداخت برای مراقبت از کودک به 1.5 سال افزایش یافته است. بیش از 750 هزار خانواده از چنین کمکهایی برخوردار شدند. همچنین برای زنانی که از کودکان مراقبت میکنند، یارانه به میزان 10 درصد متوسط درآمد ماهانه پرداخت میشود.
توجه ویژه به کودکان
36 مرکز بحران و 31 مرکز حمایت از خانواده در تمام مناطق قزاقستان وجود دارد. این موسسات به هر خانوادهای که در شرایط سخت زندگی قرار میگیرند کمکهای روانی، اجتماعی، حقوقی و غیره را ارائه میدهند.
در سال 2022، قوانین توسعه سیاست خانواده و جنسیت در جمهوری قزاقستان تا سال 2030 به روز شد و در نتیجه چارچوب نظارتی برای پیشگیری از خشونت خانگی و تضمین نقش زنان در خانواده به طور قابل توجهی تقویت شد.
از سال 2021، پروژه «نهادسازی اقدامات برای تقویت ارزشهای خانواده در بین جوانان» در قزاقستان آغاز شده است. این شامل برگزاری دورههای تنظیم خانواده و تربیت فرزندان است. به عنوان بخشی از این پروژه، صدها باشگاه روابط خانوادگی در سراسر قزاقستان افتتاح شد.
حمایت از کودکان جایگاه ویژهای در سیاست خانواده کشور قزاقستان دارد. کودکان 1 تا 6 ساله که کمکهای اجتماعی هدفمند دریافت میکنند بسته اجتماعی تضمین شده دارند. قرار است تا پایان سال به 212 هزار کودک کمک شود. از ابتدای سال تحصیلی، غذای رایگان برای کودکان پایه اول تا چهارم در مدارس متوسطه ارائه شده است. همچنین امسال موضوع غذای رایگان 97 هزار کودک از خانوادههای آسیب پذیر اجتماعی در مهدکودکها حل شده است.
در سال 2023، اجرای پروژه ملی «مدرسه راحت» آغاز شد که در چارچوب آن 369 مدرسه ساخته میشود. علاوه بر این، یک صندوق حمایت از زیرساختهای آموزشی ایجاد شده است که وجوهی را که به عنوان بخشی از اقدامات ضد فساد به دولت بازگردانده میشود، جمع آوری میکند. صندوق تا امروز 120 میلیارد تنگه دریافت کرده است که 97 میلیارد تنگه برای ساخت 62 مدرسه اختصاص یافته است.
بر اساس دادههای دولتی، طی 10 سال گذشته تعداد یتیمخانهها در قزاقستان 41 درصد و تعداد کودکان در آنها 65 درصد کاهش یافته است. از 22 هزار یتیم در سال 2022، 80 درصد اکنون در خانواده بزرگ میشوند. 700 کودک بی سرپرست آپارتمان دریافت کردند. به طور متوسط، کودکان بی سرپرست سالانه حدود 800 آپارتمان دریافت میکنند.
این کشور همچنین در نظر دارد با توسعه مؤسسات تخصصی خانواده به طور کامل فعالیت پرورشگاهها را ریشه کن کند.
به ابتکار رئیس جمهور قزاقستان، صندوق ملی کودکان در سال 2024 فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. نیمی از درآمد سرمایهگذاری صندوق به حسابهای پساندازی که مخصوص کودکان افتتاح میشود، هدایت میشود، جایی که وجوه از تولد کودک تا تولد 18 سالگی او انباشته میشود.
مقدار پیش بینی شده پس انداز میتواند حدود 3.5 هزار دلار باشد. پس انداز میتواند برای خرید مسکن یا تحصیل استفاده شود.به لطف همه این مکانیسمهای کمکهای اجتماعی و افزایش مزایا و پرداخت ها، مقامات قزاقستان به طور مداوم در حال گسترش حمایت از نهاد خانواده هستند.
در شرایط رشد جمعیت، چنین سیاستی به تحکیم خانواده به عنوان عاملی در توسعه پایدار جامعه و دولت کمک خواهد کرد.