گروه هلدینگ زامل، یکی از بزرگترین شرکتهای سعودی، با پشتیبانی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، جهت تصاحب و کنترل گلوگاههای اقتصادی این کشور میکوشند.
این گروه در سال 1930، دو سال پیش از اعلام تأسیس پادشاهی (23 سپتامبر 1932) بنا شد و متعلق به خاندان زامل است که از نزدیکی با پادشاهان و شاهزادگان سعودی برخوردار است.
خاندان زامل همیشه از ملک سلمان بن عبدالعزیز و ولیعهدش، محمد بن سلمان، پشتیبانی کردهاند و آنها پیوند خاصی با یکدیگر دارند که حتی به پیش از به قدرت رسیدن آنها بازمیگردد.
ملک سلمان در سال 2013 (که در آن زمان ولیعهد و رئیس شورای خاندان سلطنتی بود) ادیب بن عبدالله زامل، یکی از پسران زامل را به ریاست صندوق توسعۀ سرمایهگذاری جدوا گماشت که یک صندوق سرمایهگذاری مهم برای تیرۀ آل سلمان است و تحت نظارت شاهزاده فیصل بن سلمان بود.
در زمانی که محمد بن سلمان در حال تحکیم قدرت خود از طریق روابط با خاندانهای اصلی کشور بود، ایمن حمزی، مدیر عامل شرکت «وهج» متعلق به خانواده زامل، توانست ریاست شرکت Vision Industries را بر عهده بگیرد که در بخشهای انرژی خورشیدی، باد و هیدروژن سبز تخصص دارد.
این یک سرمایهگذاری مشترک است که «گروه مهیدب» و «گروه ابو نیان»، دو طایفۀ نزدیک به زامل، در سال 2021 پس از تأیید ولیعهد محمد بن سلمان انجام دادند.
اهمیت زامل در این است که با کمک بن سلمان توانسته مانند اختاپوس بزرگی بر بخشهای گوناگون اقتصادی دستدرازی کند.
پروژۀ ارتباطات نظامی
مجلۀ فرانسوی “Intelligence Online” در 20 مارس 2023 که متخصص در امور اطلاعاتی است، گزارشی از گسترش گروه “زامل” در عربستان سعودی منتشر کرد و اظهار داشت که این گروه در صنایع دفاعی پادشاهی، پیشرو است و جایگاه تجاری و کلانپروژههایی در آنجا دارد.
به گزارش این مجله، یکی از شرکتهای زامل نامور به شرکت فناوریهای پیشرفتۀ عربستان سعودی (وهج)، قرارداد جدیدی با شرکت مخابرات عربستان سعودی (STC) امضا کرد.
این مجله فرانسوی افزود: «شرکت مخابراتی عربستان سعودی (STC) «وهج» را برای پروژۀ نصب آنتن موبایل برای ارتباطات با وظایف حساس مشترک بین وزارتخانههای کشور و دفاع پادشاهی، گارد سلطنتی، سرویس اطلاعات عمومی و سازمان امنیت ملی برگزید».
قرارداد با «وهج» برای اجرای پروژۀ ارتباطات نظامی که تحت نظارت STC به عنوان پیمانکار اصلی است، نشان میدهد که شرکت وابسته به «زامل» هم اکنون حضور پررنگی در سامانۀ فناوری دفاعی ساخته شده از سوی محمد بن سلمان دارد.
در این گزارش آمده است: «با وجود تنش بین ریاض و دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، «وهج» به شدت به دنبال مشارکت با شرکت دفاعی آمریکایی «بوئینگ» برای ساخت بمبهای هدایت شونده با قطر کوچک (GBU-39) است».
با وجود این، خانواده زامل، به لطف فعالیت و روابط گوناگون، حلقه ارتباطی بین همه طرفها باقی مانده است.
شرکت آمریکایی “لاکهید مارتین” نیز در سال 2018، قراردادی را با «وهج» برای ساخت قطعات بمبهای هدایت لیزری خود (LBG) هدف قرار داد.
شرکت انگلیسی BAE Systems در سال 2022، برای فروش هواپیمای جنگی خود (BAE Systems Hawk) با «وهج» همکاری کرد.
این معاملات بزرگ وهج را قلب گروه زمیل کرد. «وهج» در سال 2013 به رهبری بندر بن عبدالرحمن زامل به عنوان سرمایهگذاری مشترک بین گروه صنایع دفاعی «هانوا» کره جنوبی و شرکت بینالمللی پتروشیمی عربستان سعودی «سیپچم» متعلق به «زامل» تأسیس شد که محمد بن سلمان از آن پشتیبانی میکند.
تهاجم خطرناک
انتخاب گروه زامل و شرکت «وهج» از سوی شرکت مخابراتی عربستان سعودی (Saudi Telecom Company)، نخستین اپراتور خدمات مخابراتی در پادشاهی، تهاجم خطرناکی از سوی خاندان زامل است.
توسعۀ STC تنها در سطح محلی نیست، بلکه در خارج از کشور، 25% از گروه Access در مالزی را در سال 2019 به دست آورده که شماری از شبکههای تلفن همراه را در مالزی، اندونزی و هند را اداره میکند و 26% از سومین مجوز تلفن همراه در کویت را با ارزش 924.6 میلیون دلار به دست آورد.
این شرکت درصدهای گوناگونی از سهام مؤسسات و شرکتهای محلی و منطقهای از جمله شرکت «سازمان ارتباطات ماهوارهای عرب» که در زمینۀ پخش ماهوارهای فعالیت میکند و «شرکت کابل دریای عرب» که دو ساحل عربستان سعودی و سودان در دریای سرخ را به هم متصل میکند، خریداری میکند.
این شرکت افزون بر شرکت «تجاری عربستان»، 100% شرکت ارائهدهنده خدمات اینترنتی “أول نت” را نیز خریداری کرد.
همه اینها به گروه زامل با حضور در حلقۀ شرکت مخابراتی عربستان سعودی به ویژه در حوزه حساسی مانند ارتباطات امنیتی و اطلاعاتی که نمیتوان آن را از کارهای جاسوسی و اطلاعاتی جدا کرد، قدرت بیشتری میبخشد.
اگرچه ریاض صاحب گروهی از چند شرکت ملی مخابراتی است، شرکت مخابرات عربستان سعودی، مهمترین شرکت در میان شرکتهای مخابراتی در پادشاهی است.
اما پیشینۀ نامطلوبی در حقوق بشر و جاسوسی از مخالفان از طریق این شرکتها یا اپلیکیشنهای خاص دارد که با آن مخالفان را هدف قرار داده است.
عربستان سعودی طی سالیان گذشته، در پی دستیابی به برنامههای جاسوسی برای تقویت سیستمهای ارتباطی خود بوده و به کانون جاسوسی در خاورمیانه تبدیل شده است.
عمر بن عبدالعزیز، مخالف سعودی مقیم کانادا، در 4 دسامبر 2018 شکایتی را ضد یک شرکت اسرائیلی تنظیم کرد و گفت: «این شرکت به دولت سعودی، به ویژه شرکت مخابراتی سعودی، در استراق سمع و جاسوسی از او و نظارت بر وی دربارۀ ردوبدل پیامهایی که او با جمال خاشقجی، روزنامهنگار ترور شدۀ سعودی، داشته کمک کرد.
خاشقچی در اوایل اکتبر 2018 در داخل کنسولگری کشورش در استانبول کشته شد و ولیعهد سعودی به دادن دستور ترور متهم شد.
بنابراین، ورود گروه زامل به آن بخش حساس، آن را از برنامههای امنیتی محمد بن سلمان و تشدید کنترل کامل او بر بخشهای کشور در داخل و خارج جداییناپذیر میکند.
زامل و فرمانروایان
خاستگاه بنیانگذاران گروه هلدینگ زامل به استان کشاورزی عنیزه واقع در منطقۀ مرکزی پادشاهی عربستان سعودی برمی گردد و در آنجا بنیانگذار این گروه، شیخ عبدالله الحمد زامل (1961-1897) زاده شد.
زامل نخستین تجارت واقعی خود را در بحرین تأسیس کرد، زیرا زمانی که او «19» ساله بود، آنجا مقصد تجاری در خلیج فارس بود و تجارت او دربرگیرندۀ فعالیتهای گوناگون املاک و مستغلات بود.
اما او باز به عربستان بازگشت و یکی از برجستهترین دستاوردهای او ساخت بلندترین ساختمان آن زمان در شهر خبر عربستان در سال 1959 بود.
پس از مرگ عبدالله زامل، نسل دوم خاندان پرچم او را بر دوش کشیدند، زیرا او دارای 12 پسر بود، بهویژه حمد، محمد و خالد که وظایف رهبری گروه را انجام میدادند و در طول سلطنت ملک فهد بن عبدالعزیز و پس از او ملک عبدالله بن عبدالعزیز به شدت گسترش یافتند.
تا اینکه به یکی از پیشگامان صنعت در عربستان تبدیل شدند و وارد صنایع بسیار حساسی مانند صنایع دفاعی و حوزههای ارتباطات شدند.
حتي خارج از كشور پادشاهی در بحرين، كويت، پاكستان و اندونزی گسترش يافتند و شمار كاركنان كل گروه بيش از 10 هزار كارمند است.
خاندان زامل بر پایۀ طبقهبندی وبسایت «عربستان بیزینس» برای سال 2022، با ثروت 3.4 میلیارد دلار در میان 10 خاندان ثروتمند عربستان سعودی قرار دارد.
راهبرد محمد بن سلمان با هدف کنترل بخشهای دولت باعث شد که برخی از خاندانها بهویژه آنهایی که با پدرش ملک سلمان ارتباط نزدیک داشتند- از جمله خاندان زامل- دست بازتری داشته باشند.
در مناسبتهای گوناگون اجتماعی، شاه و ولیعهدش مشتاق بودند تا با خاندان زامل ارتباط برقرار کنند. آنها در 13 اکتبر 2019 درگذشت مهندس عبدالعزیز بن عبدالله زامل را به خانوادۀ وی تسلیت گفتند و این مرد وزیر سابق صنعت و برق بود.
پسر وی، اسامه بن عبدالعزیز زامل، از نزدیکان بن سلمان است که وی را در 8 سپتامبر 2019 به سمت معاون وزیر صنعت و منابع معدنی گماشت.
پیش از آن، اسامه علاوه بر ریاست هیئت مدیرۀ شرکتهای صنایع توسعه در عربستان سعودی، ریاست گروه هلدینگ زامل را نیز بر عهده داشت.
همچنین خالد زامل، رئیس هیئت مدیرۀ شرکت باتری خاورمیانه، نزدیک به ولیعهد است و بن سلمان او را به عنوان یکی از اعضای هیئت مدیرۀ دارالیوم برای مطبوعات و انتشار (دولتی) در سال 2020 گماشت.
افزون بر این، وی هیئت مدیرۀ بانک اسلامی آسیا در سنگاپور است و مسئولیت برنامهریزی استراتژیک و توسعه کسبوکار در گروه زامل را بر عهده دارد.
منبع: روزنامۀ استقلال