شیعیان آذربایجان، هدف دولت الهام علی اف

رسانه‌های طرفدار دولت – که تنها چند مورد از این موارد را گزارش کرده‌اند – تعدادی از بازداشت‌شدگان را جاسوسی معرفی کرده‌اند که برای ایران کار می‌کنند، اگرچه این موضوع در اتهامات وارده علیه آنها منعکس نشده است.

به نظر می‌رسد که این روند پس از حمله مسلحانه به یک نماینده پارلمان آذربایجان در اواخر ماه مارس، تسریع یافته است.  این حادثه پس از حمله مسلحانه مرگبار به سفارت آذربایجان در تهران که در اواخر ژانویه رخ داد، صورت گرفت. الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان علی‌رغم اینکه ایران اعلام کرد که عامل حمله نیتی شخصی و خانوادگی داشته، ایران را مستقیما مسئول و مقصر این حمله دانست.

در 6 آوریل، نهادهای مجری قانون آذربایجان بیانیه مشترکی منتشر کردند و اعلام کردند که آنها “اقدامات عملیاتی ویژه مشترک” را برای جلوگیری از “اقدامات جنایتکارانه با هدف بی‌ثبات کردن کشور که توسط گروهی از فریب خوردگان صورت گرفتند”، اتخاذ کرده‌اند.

در این بیانیه نام هشت نفر ذکر شده و آمده است که دو آذری تبار مقیم ایران و “همکار با سرویس‌ اصلاعات ایرانی” به یک شهروند آذربایجانی ساکن در منطقه تارتار مرکزی آذربایجان دستور داده‌اند تا یک «گروه مقاومت» به منظور تصرف خشونت‌آمیز قدرت و سپس «تغییر اجباری ساختار قانون اساسی جمهوری آذربایجان» تشکیل دهد.

مقامات آذربایجان در این بیانیه ادعا می‌کنند؛ افراد بازداشت شده با تبلیغ ایران و رادیکالیسم مذهبی در شبکه‌های اجتماعی و در مراسمی که مردم گرد هم می‌آیند و با معرفی خود به عنوان «اهل ایمان» در جامعه، وظایفی را که از خارج از کشور دریافت کرده بودند، را انجام می‌دادند. در این بیانیه همچنین مقامات آذری بر ادعای خود افزودند؛ در همان زمان، اعضای باند فروش مواد مخدر از ایران را سازماندهی کردند و درآمدهای کلان خود را از این راه صرف ترویج رادیکالیسم مذهبی و تامین مالی سایر فعالیت‌های مخرب در آذربایجان کردند.

این هشت دستگیری تنها مواردی است که توسط مقامات تایید شده است. اما رسانه‌ها و فعالان حقوق بشری از بازداشت صدها نفر خبر داده‌اند.

رأفت صفروف، مدیر گروه محلی حقوق بشر، می‌گوید که بیش از 500 شیعه مذهبی در هفته‌های اخیر دستگیر شدند. وی به شبکه خبری میدان تی وی مستقر در برلین گفت: شهروندان ما دانسته یا ندانسته در این دام “جاسوسی” افتادند. با این حال، من همچنین می‌توانم حدس بزنم که در میان بازداشت شدگان افراد بی‌گناهی وجود دارند که فقط به دین خود عمل می‌کردند و شاید از سیاست دولت در مورد آزادی‌های مذهبی انتقاد می‌کردند.

تقریباً تمام بازداشت شدگانی که توسط گروه‌های حقوق بشری شیعه مذهبی شناسایی شده بودند، در واقع به اتهامات مربوط به مواد مخدر دستگیر شدند. رسانه‌های طرفدار دولت در غیاب هرگونه اتهام رسمی برخی از آنها را جاسوس و خائن اعلام کرده‌اند.

یکی از شیعیان، که در ابتدا متهم به کمک به حمله مسلحانه علیه فاضل مصطفی، نماینده مجلس در اواخر ماه مارس بود، از این اتهام تبرئه شد اما پس از پخش گزارشی از تلویزیون در مورد پرونده وی، وی مجدد به اتهام مواد مخدر دستگیر شد.

در بحبوحه این سرکوب شیعیان، روابط آذربایجان با ایران همچنان رو به وخامت است. در 6 آوریل، وزارت امور خارجه آذربایجان اعلام کرد که چهار دیپلمات در سفارت ایران در باکو را عناصر نامطلوب می‌داند و به آنها  48 ساعت برای ترک خاک آذربایجان مهلت داد. ایران این اقدام را محکوم کرد و آن را “در تضاد با اصول حسن همجواری” خواند.

با اینحال، در 8 آوریل وزرای خارجه دو کشور تلفنی گفتگو کردند. دو طرف در این گفتگو در خصوص نارضایتی‌ها و سوء تفاهم‌های موجود بین دو کشور بحث و گفتگوی مفصلی انجام دادند. همینطور بر اهمیت ادامه یافتن مذاکرات برای رفع سوء تفاهم‌ها تاکید شد و توافق شد که پروژه‌های موجود بین جمهوری آذربایجان و ایران اجرایی شود.