چین بار دیگر چشم به معادن افغانستان دوخته است. آخرین اقدام چین، چشمگیر به نظر میرسد: ۱۰ میلیارد دلار برای دسترسی به ذخایر لیتیم، ایجاد ۱۲۰۰۰۰ شغل مستقیم و برخی از زیرساختها و انجام تعمیرات. لیتیم برای انتقال انرژی در همه چیز از لپتاپ تا باتری و موتورهای برقی استفاده میشود.
چین در سال ۲۰۰۷، کمابیش ۳ میلیارد دلار برای اجارۀ ۳۰ سالۀ بزرگترین ذخایر مس افغانستان در شهر مس عینک پرداخت و وعدۀ ساخت معادن، گدازگرها، کارخانهها، مدارس، جادهها، راهآهن، اشتغالزایی و افزایش درآمد دولت و حتی حفاظت از بقایای یک شهر باستانی بودایی در نزدیکی آن را داد. با وجود این، پیمانکار چینی، MCC، ظاهراً رشوۀ هنگفتی به وزیر معادن وقت پرداخت کرد و حصاری دور آن مکان کشید و به بهانۀ حضور شورشیان آنجا را ترک کرد.
هدف نخست چینیها این است که با عقد قرارداد بدون اجرای آن بر عرضه و قیمت آن معادن از قبیل لیتیم کنترل داشته باشند. چین اکنون به معادن افغانستان نیاز مبرم ندارد، بلکه با این کار دسترسی دیگر کشورها به منابع طبیعی افغانستان را قطع کرده تا ذخیرهای برای پیشرفت بلندمدت خودش باشد.
مهمتر از همه، تا پیش از سقوط جمهوری اسلامی افغانستان در اوت ۲۰۲۱، افغانستان هیچگاه در طرح یک کمربند، یک جاده (BRI) قرار نگرفت. چین پیشتر مسیرهای BRI را کاملاً در پاکستان گسترش داده و میکوشد پاکستان را به یک مرکز زیرساختی در سراسر آسیای مرکزی و جنوبی تبدیل کند و افغانستان احتمالاً مرحلۀ بعدی آن است.
البته طالبان رابطهای کاملا دوستانه یا سرسپرده با چین ندارند چراکه طالبان از جنبش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) -اویغورهای مخالف چین و ناتو- حمایت میکنند. با تسلط طالبان، شماری از گروههای تروریستی که امنیت منطقهای را تهدید میکنند، در افغانستان مأوا گرفتهاند از جمله ETIM که رؤیای بیرونراندن چین از سینکیانگ را در سر میپروراند. هرچند طالبان از سیاستهای ضد اویغور چین انتقاد نکرده است، اما از خواستۀ پکن برای اخراج اویغورها نیز سرباز میزند.
هنوز بین چین و طالبان اعتماد اندکی وجود دارد. باوجوداینکه برخی از مقامات ارشد طالبان از شیوۀ تجارت چینیها رضایت ندارند اما از آنجاییکه چین با وجود به رسمیت شناخته نشدن امارت اسلامی افغانستان و تحریم شدن، به آنان کمک میکند، خوشحال هستند.
بنابراین، این میتواند زنگ خطری برای افغانستان برای افتادن در تلۀ بدهی باشد، زیرا چین نخست از نقطۀ ضعف دولتها در زیرساختها آغاز کرده و سپس بهویژه هنگام تأخیر در بازپرداخت وامها، گلوگاههای اقتصادی کشور را به کنترل خود درمیآورد. ازآنجاییکه افغانستان کشوری بسیار فقیر است و در دست کسانی افتاده که توانایی ادارۀ یک کشور مدرن را ندارند، این کشور در برابر استثمار اقتصادی چین آسیبپذیر است.
منبع: فارین پالسی