تنشزدایی اخیر بین ایران و عربستان سعودی این چشم انداز را ایجاد کرده که جنگ طولانی یمن ممکن است در نهایت به پایان برسد. از سال 2014 با آغاز درگیری در یمن، ما شاهد این بودیم که ریاض، ابوظبی، تهران و سایرین نیز درگیر درگیر جنگ یمن شدند، عربستان فقیرترین کشور جهان عرب را ویران کرده است. حتی اگر اکنون به صلح دست یابند، سالها طول میکشد تا یمن بهبود یابد. با این حال، با وجود اینکه یمن بدون شک آسیب دیده، برخی از کشورها ماننده اریتره و جمهوری خود مختار سومالی لند سودهای هنگفتی را از این جنگ طولانی کسب کردهاند.
در سمت دیگر تنگه باب المندب و خلیج عدن به ترتیب، اریتره و سومالی قرار دارند. در حالی که افراد کمی میتوانستند این را در زمان آغاز جنگ داخلی یمن یا مهمتر از آن، زمانی که عربستان سعودی در سال 2015 در راس ائتلاف متحد مداخله کرد، پیشبینی کند، اما پیامدهای این جنگ در تغییر جایگاه این دو کشور نقش بسزایی داشت.
تغییرات برای اریتره چشمگیرتر بوده به طوری که قبل از جنگ یمن، اریتره از نظر بینالمللی منزوی و مشمول تحریمهای سازمان ملل بود. این کشور در سال 1991 پس از یک جنگ 30 ساله با اتیوپی استقلال یافته بود، اما از آن زمان تعاملی با جهانیان نداشت.
اولین حاکم، نظامی سابق ایسایاس آفورکی، بر یک رژیم دیکتاتوری خشن نظارت داشت و خدمت ملی اجباری را برای همه مردم اریتره تا میانسالی تحمیل میکرد. خصومت با همسایگان اوضاع را برای این کشور بدتر کرد. جنگ دیگری با اتیوپی در سالهای 1998 تا 2000 حل نشده پایان یافت و مرزهای برای طولانی مدت بین آنها بسته و تجارت متوقف شد.
در همین حال، درگیری با جیبوتی در جنوب باعث تحریم تسلیحاتی سازمان ملل و موارد دیگر برای این کشور در سال 2009 شد. روابط بینالمللی اندک اریتره باعث کینه توزی بیشتر شد و این کشور متهم به حمایت از گروه الشباب سومالی به دلیل موضع ضد اتیوپیایی این گروه شد.سپس جنگ در یمن آغاز شد.
توافق صلح
ریاض و به ویژه متحد اصلی آن، ابوظبی، به پایگاهها و بنادر نظامی نزدیکتر به خط مقدم نیاز داشتند و اریتره ایده آل بود. آنها در ابتدا امیدوار بودند که از جیبوتی استفاده کنند، اما در مورد نحوه اداره بندر با جیبوتی به توافق نرسیدند.
اریتره متقاعد شد به رابطه خود با ایران پایان دهد و با پیوستن به ائتلاف علیه یمن، به امارات اجازه استفاده از بندر عصب در دریای سرخ را به عنوان یک پایگاه نظامی بدهد.
در ازای آن، عربستان سعودی و امارات قول سرمایهگذاری و کمک مورد نیاز اریتره برای پایان دادن به انزوای بینالمللی او را دادند.
نتایج بهتر از آن چیزی بود که هر دو میتوانستند پیش بینی کنند. امارات متحده عربی به طور گسترده از بندر عصب استفاده کرد در ابتدا برای پیوستن به درگیری جنگندههای سودانی و سپس به عنوان مرکز نیروی هوایی خود از آن بندر استفاده کرد.
اریتره سرمایهگذاری حیاتی دریافت کرد، اما مهمتر از آن، ابوظبی با میانجیگری در توافق صلح بین اتیوپی و اریتره در سال 2018، به وعدههای خود برای آشتی بینالمللی عمل کرد.
این امر نه تنها سبب بازگشایی مرز طولانی اریتره با اتیوپی شد بلکه اجازه تجارت کالا به دو کشور را داد و انقلابی دیپلماتیک را در شاخ آفریقا رقم زد.
اریتره اتحاد شگفت انگیزی با اتیوپی تشکیل داد و به طور مشترک به نظامیان اتیوپی در جنگ با جبهه خلق تیگری 2020-2022 کمک کرد همچنین این کشور روابط خود با سومالی را از سر گرفت و اختلافات مرزی با جیبوتی را نیز به پایان رساند. این آشتیها و لابیهای امارات در نتیجه منجر به لغو مجموعهای از تحریمها غیر تسلیحاتی از سوی سازمان ملل در سال 2018 برای اریتره شد و ما شاهد آن هستیم در حالی که هیچ تغییر واقعی داخلی اتفاق نیفتاد و رژیم وحشیانه افورکی همچنان پابرجاست، اما روابط خارجی اریتره به دلیل جنگ یمن تغییر کرده است.
ادعای حاکمیت
با آغاز جنگ یمن تغییرات کمتر، اما همچنان قابل توجه در سومالی لند (سومالی لند با نام رسمی جمهوری سومالیلند نامی است که قبایل پنج استان شمالی سومالی از ۱۹۹۱ به خود داده و از کشور سومالی جدا شدهاند، این منطقه هنوز در سطح بین المللی به رسمیت شناخته نشده و در حد یک منطقه خود مختاربه مرکزیت هرجیسا است) نیز رخ داد.
ادعاهای هرجیسا برای حاکمیت به دلیل عدم تمایل اتحادیه آفریقا به پذیرش جمهوری جدا شده بدون موافقت موگادیشو، توسط هیچ کشوری پذیرفته نشده اما با این حال هرجیسا از روابط غیررسمی با چندین ایالت برخوردار است و به ویژه دولتهای غربی مشتاق حمایت از این منطقه هستند.
پیامدهای جنگ یمن امیدهای سومالی لند را برای استقلال و به رسمیت شناخته شدن در سطح بینالمللی افزایش داده و ابوظبی به عنوان بخشی از تمرکز خود بر یمن جنوبی و داشتن پایگاههای نظامی بیشتر با هرجیسا در حال تعامل است.
بندر بربره سومالی لند، در طرف دیگر خلیج عدن، در موقعیت ایده آلی قرار دارد و امارات متحده عربی با معاملهای برای تصاحب این بندر موافقت هرجیسا را بدست گرفته است.
در حالی که محاسبات نظامی ممکن است باعث علاقه ابوظبی به سومالی لند شده باشد، اما همیشه یک منطق تجاری قوی وجود دارد.
اتیوپی به دلیل محصور بودن در خشکی با امارات متحده عربی برای سرمایهگذاری در بندر بربره لابی کرده بود،تا بتواند از محدود بودن تجارت از طریق خشکی و فقط با جیبوتی خارج شود.
در همین زمینه شاهد سرمایهگذاری 442 میلیون دلاری امارات متحده عربی برای ارتقای امکانات بندری بربره با همکاری انگلیس، و همچنین ساخت بزرگراه اتیوپی-بربره با سرمایه گذاری 400 میلیون دلاری برای تسهیل تجارت و حمل و نقل هستیم.
این نه تنها اقتصاد سومالی لند را تقویت میکند، بلکه به آن دو حامی خارجی قدرتمند، مانند امارات و اتیوپی میدهد که مایلند از سومالی لند در برابر ادعاهای سومالی دفاع کنند و از به رسمیت شناختن رسمی آن در آینده حمایت کنند.
موقعیتها ارتقا یافته است
با کاهش دخالت ابوظبی در یمن شاهد آن هستیم که حضور نظامی امارات در بندر عصب اریتره کاهش یافت و پایگاه نظامی بربره هرگز عملیاتی نشد.
اما روابط دیپلماتیک و تجاری در شاخ آفریقا که امارات و تا حدی عربستان سعودی به دلیل درگیری یمن برقرار کردند، دست نخورده باقی مانده است.
هیچ تضمینی وجود ندارد که این روابط برای سال های آینده دوام بیاورند و خیلی بستگی به نحوه واکنش رهبران اریتره و سومالی لند دارد، اما موقعیت آنها به دلیل جنگ یمن نسبت به گذشته بهبود یافته است.
منبع: میدل ایست آی