حدود نیمه ماه گذشته بود که هیئت نهادهای سیاسی، اجتماعی و قبیله ای حضرموت در ریاض، پایتخت عربستان رایزنی هایی را در خصوص مسائل این استان انجام داده و چشم اندازی یکپارچه برای آینده سیاسی آن در چارچوب یک راه حل جامع در ذیل حل بحران یمن ارائه می کنند.
این رایزنی ها به دعوت عربستان سعودی و پس از تشدید اعتراض حضرمیها مبنی بر لزوم استقلال استان و رد تابعیت آن با توجه به تلاش های مکرر شورای انتقالی جنوبی تحت حمایت امارات برای کنترل نظامی حضرموت و وارد کردن این استان به پروژه تجزیه طلبانه جنوب صورت گرفت.
حضرموت واقع در شرق یمن، 36 درصد از مساحت این کشور را تشکیل میدهد و از 28 ناحیه به پایتختی شهر مکلا تشکیل شده است. حضرموت همچنین دارای مرزهای گسترده ای با عربستان سعودی است که بیش از 700 کیلومتر تخمین زده می شود، یعنی نیمی از مرزهای یمن با این کشور شمالی را در بر می گیرد که البته بیشتر آن در صحرای ربع الخالی واقع شده است.
هیئت حضرموت در ریاض
در 20 مه، هیئتی از نمایندگان نهادهای مختلف حضرموت با هواپیمای سعودی از مکلا و سیئون به ریاض منتقل شدند و این پرواز چند روز پس از ورود مبخوت بن ماضی، استاندار این استان به حاک سعودی به دعوت عربستان سعودی صورت گرفت.
پس از آن، این نمایندگان رایزنیهای خود را در پروندههای مختلف که در سه محور «سیاسی، اقتصادی و امنیتی» تقسیمبندی شده بود، آغاز کردند تا با توجه به توافقنامه، چشمانداز روشنی نسبت به آینده استان حضرموت در هر سه محور داشته باشند.
نمایندگان هیئت حضرموت در ریاض همچنین با معین عبدالملک، نخست وزیر دولت مورد حمایت ریاض در یمن، محمد آل جابر، سفیر سعودی، نمایندگان تعیین شده اروپا در پرونده یمن و همچنین سفرای کشورهای اتحادیه اروپا در یمن دیدار کردند.
هیئت حضرمی در بیانیهای اعلام کرد که با دیپلماتهای اروپایی درباره تلاشها برای یکسان سازی صفوف، نیازهای استان حضرموت و چشماندازهای آتی آن در چارچوب حل و فصل جامع سیاسی یمن بحث و تبادل نظر کرده است. هیئت حضرمی تاکید کرد که در تمام دیدارها به دنبال ایجاد توازن و الگوی ایدهآل برای یک راه حل سیاسی با توجه به این استان بوده است.
این هیئت با اشاره به اینکه به دعوت عربستان سعودی برای ارائه دیدگاه مردم استان به جامعه جهانی به ریاض رفته است، افزود: ما مشارکت در مقابل انصارالله را می پذیریم اما تبعیت را نیز رد می کنیم. ما خواستار حقوق کامل استان حضرموت به عنوان نماینده یک سوم کشور یمن و دو سوم مناطق جنوبی هستیم.
هیئت حضرمی افزود: حضرموت امروز یک آرمان عادلانه دارد و خواستار آن است که بر امور خود و تصمیم در مدیریت نهادها، نیروهای مسلح، امنیت و توانمندی های خود حاکم شود تا نقش موثری داشته باشد و نقطه آغازی برای امنیت همه جانبه و ثبات برای یمن و شبه جزیره عربستان به حساب آید.
خواسته ها چیست؟
با وجود گذشت نزدیک به نصف ماه از رایزنی های هیئت حضرمی در ریاض، چشم اندازی برای پایان این رایزنی ها با حمایت عربستان سعودی اعلام نشده است.
سلطان التمیمی، دبیر کل مجمع قبایل حضرموت از اظهار نظر درباره محتوای رایزنی های جاری در ریاض خودداری کرد که نشان دهنده موافقت نمایندگان هیئت استان حضرموت به عدم مصاحبه در مورد محتوای نشست ها و جلسات تا تهیه سند نهایی رایزنی ها است. اکرم العامری، دستیار دبیرکل کنفرانس حضرموت نیز تنها اشاره کرد که رایزنیها در ریاض همچنان ادامه دارد، بدون اینکه اظهارنظری در این مورد داشته باشد.
صلاح بوعابس، سخنگوی رسمی کنفرانس فراگیر حضرموت معتقد است که تعدد نشستها برای تاکید بر پایبندی به خروجیها و توجه به دیدگاه فراگیر نهادهای مختلف قبیلهای و مدنی حضرموت و همچنین نهادهای سیاسی آنها از جمله احزاب، نیروهای جنبشی، سازمانها و شخصیتهای جامعه مدنی است.
بوعابس گفت: کنفرانس فراگیر حضرموت که طیف های قبیله ای و مدنی این استان را در یک رویداد تاریخی گرد هم آورد، برجسته ترین اقدام در راستای اجماع حضرمی است. حاصل این نشست، دسترسی به بیش از 70 دیدگاه و سند ارائه شده توسط نیروها و شخصیت های حضرمی در داخل کشور و خارج از کشور استخراج شده است.
اولین جلسات کنفرانس فراگیر حضرموت از سال 1396 شمسی با حضور 3001 نفر از اعضاء شروع شد و با 40 مصوبه بین مطالبات، تصمیمات و توصیه ها به نام “وثيقة مؤتمر حضرموت الجامع” مطرح شد. این سند شامل چند نکته بود که بارزترین آنها انها را می توان این دانست که حضرموت با توجه به جغرافیای شناخته شده خود یک منطقه مستقل است و هویت حضرمی را حفظ می کند و حق خروج از اتحادهای قبلی را دارد که در تقسیم یمن اقالیم ثلاث نیز بر آن تاکید شده است.
همچنین در آن کنفرانس بر تشکیل حضرموت به عنوان یک منطقه نظامی واحد به فرماندهی فرزندان این استان تاکید شد. همچنین اعلام شد که هرگونه حل و فصل سیاسی در یمن باید در بر گیرنده منافع برای حضرموت با توجه به سهمش در بودجه، میزان جمعیت و بعد تاریخی، عمق فرهنگی آن و بسیاری موراد دیگر باشد.
به گفته سخنران همایش حضرموت، این سند وجه مشترک و نقطه شروع اساسی است و دارای منشور تکمیل کننده از نهادهای جزء، شخصیت ها و مقاصد حضرموت است که بر عدم تسلیم شدن در مقابل غیر، منافع، حقوق، امنیت و ثبات و ساختن حضرموت، اولویت های دیگر است که بر منافع یا اهداف محدود حزبی یا سیاسی اولویت داده شده است.
بوعابس افزود: این سند، ضامن این است که حضرموت در هر حل و فصل برای آینده یمن شریک و برابر خواهد بود و به تنهایی منطقه ای مستقل به حساب خواهد آمد همانطور که در نتایج کنفرانس فراگیر حضرموت بر آن تصریح شده، جغرافیای آن تعیین شده و برای ابعاد ژئوپلیتیک و تمدنی آن از مشارکت یکپارچه از حقوق سیاسی حاکمیتی مستقل صحبت شده است.
وی ادامه داد: این همان چیزی است که در نتیجه کنفرانس فراگیر حضرموت توسط همه نهاد های حضرمی به وضوح شناسایی و مورد توافق قرار گرفت. البته از هر گزینه دیگری که به نفع حضرموت و آینده مردم آن باشد استقبال می شود به شرطی که قبل از تصویب مطرح و توسط نهادهای حضرمی تایید شود.
بوعابس میگوید: زمان آن فرا رسیده است که به استان حضرموت، حق و جایگاهی که شایسته آن است داده شود، زیرا دارای عناصر تعیین کننده بسیاری است که بر اساس میراث فرهنگی و تمدنی استوار است و آن را قدرتمندانه در معادله و استحقاق آینده در مقابل همه طرفها نشان میدهد. دیگران باید به این اراده آزاد احترام بگذارند که فقط بر خیر و صلح استوار شده است.
در همین حال، دبیرکل مجمع قبایل حضرموت و یکی از اعضای هیئت حضرمی در ریاض، جمان بن سعد گفت: حضرموت به مرحلهای بی بازگشت رسیده و ما چاره ای جز قرار دادن بی عدالتی، حاشیه نشینی، محرومیت و وابستگی بر پشت سر خودمان نداریم.
سعد، روز یکشنبه در توئیتر نوشت: ما به اندازه کافی با سیاست مداران یمن، جنوبی و شمالی همراه بوده ایم و با تمام تلاش خود سعی کردیم کسانی را که شریک خود میدانستیم، حفظ کنیم؛ اما آنها حضرموت را جز یک پیرو نمیدانستند. امروز هیچ صدایی بلندتر از صدای رهایی از بی عدالتی و تکیه به مدیریت مستقل نیست، سپس می توان به بحث مشارکت واقعی بر اساس برابری و برادری پرداخت.
دبیر کل قبایل حضرموت اشاره کرد که این امر بدون همبستگی همگان محقق نخواهد شد و ما خواستار این مطلب هستیم که حضرموت، حق خود را برای مدیریت خود با کادرها و فرزندان خود داشته باشد و از زمان باقی مانده بحران یمن در تحکیم ارکان این استان برای تقویت خودمختاری استفاده خواهیم کرد.
التمیمی که یکی از اعضای هیأت حضرمی در ریاض نیز هست، در پاسخ به سوالات و ابهامات پیرامون رایزنی های جاری در ریاض، در توییتر خود با ضرب المثل معروف عربی نوشت: سیل به دلیل عظمتش کند می شود که اشاره به تاخیر در اعلام نتایج رایزنی ها داشت.
چه چیزی در پس علاقه عربستان به حضرموت نهفته است؟
عادل دشیله، محقق و نویسنده یمنی معتقد است که دلایل متعددی وجود دارد که باعث شده عربستان سعودی نمادهای قبیله ای، اجتماعی و سیاسی حضرموت را به ریاض بخواند. اولین دلیل، مسدود کردن مسیر شورای انتقالی است که نماینده پروژه امارات در این استان استراتژیک که مرزهای جغرافیایی وسیع با عربستان دارد، به حساب می آید.
به گفته دشیله، عربستان سعودی همچنین می خواهد در صورت بروز هرگونه رخداد غیر مثبت در آینده این استان، وفاداری های قبیله ای، اجتماعی و غیره را در دست داشته باشد.
سومین مورد در گفته دشیله این مطلب است که عربستان سعودی می خواهد در استراتژی خود در برخورد با مناطق شرقی و جنوبی یمن به طور کلی تجدید نظر کند و این در حالی است که توجه سعودی عمدتاً بر روی استان های شمالی یا مناطق مرتبط با مرزهای جغرافیایی مستقیم با این کشور به ویژه صعده، الجوف و حجه بوده و این شکاف روز به روز بیشتر می شود.
عادل دشیله درباره رایزنیهای هیئت حضرمی در ریاض گفت: من انتظار ندارم که این دیدارها به صلح یا ثبات پایدار و بلند مدت در حضرموت و به طور کلی در یمن منجر شود. متأسفانه شکاف در این کشور که با زخمهای بسیار تشدید شده، روز به روز بیشتر میشود و تا زمانی که پروژههای منطقهای با بازوهای داخلی در یمن وجود دارد که استراتژی منطقه را اجرا میکنند، انتظار ندارم که هیچ تلاشی به نتیجه برسد.
دشیله تاکید کرد که یمنیها به رهبری نیاز دارند که کشور را به سمت امنیت سوق دهد و در شرایط کنونی و با باقی ماندن وضعیت به این شکل، فکر نمیکنم که این گونه نشست ها ما را به نتیجه ای برساند، بلکه به فروپاشی، تکه تکه شدن و از بین بردن بیشتر جغرافیای سیاسی یمن منجر خواهد شد.