آثار باستانی یونان و روم به خوبی در موزههای سراسر جهان به نمایش درآمده؛ اما تمدنهای همزمان مانند یمن به مراتب کمتر شناخته شدهاند. نمایشگاه جدیدی در موسسه اسمیتسونین در واشنگتن دی سی راه اندازی شده و به دنبال اصلاح این تبعیض تاریخی است.
قرن اول پیش از میلاد تا قرن دوم پس از میلاد، به لطف بخورهای(کندر) کشت شده در این منطقه تاریخی شبه جزیره عربستان، عصر طلایی برای یمن به حساب میآید. این منطقه از طریق مسیرهای تجارت زمینی و دریایی، به دلیل رایحههای بخور یمن، در بخشهای دور از جهان از جمله روم در غرب و هند در شرق شناخته شده بود. در خود یمن، ثروت حاصل از تجارت این محصول اقتصاد پررونق و هنر خیره کنندهای را برانگیخت.
نمایشگاه یمن باستان در برگیرنده بخور، هنر و تجارت این منطقه، پاییز امسال در اسمیتسونین افتتاح شد و حداقل تا سه سال آینده به نمایش خود ادامه خواهد داد. این نمایشگاه که در موزه ملی هنر آسیایی واقع شده، شامل آثاری مانند مجسمههای آلابستر، عناصر معماری و برنز است و بسیاری از اشیاء حاضر در موزه منعکس کننده ارتباط بین شرق و غرب هستند.
کاتانزاریتی، مسئول این موزه می گوید: مردم این اشیاء را میبینند و اغلب فکر میکنند محصول دنیای غرب است، رم و یونان به ذهن آنها میرسد. تلاش ما این است که بازدیدکنندگان را با فرهنگ متنوع خود یمن باستان آشنا کنیم. گذشته باشکوه یمن در تضاد تلخ با وضعیت کنونی است. یمن در حال حاضر در یک جنگ داخلی ویرانگر قرار دارد.
کاتانزاریتی گفت: وقتی میاندیشم از این واقعیت که در حال حاضر اتفاقات زیادی در حال رخ دادن است، دلخور میشوم، زیرا که میراث فرهنگی یمن در حال تخریب و غارت است. این نمایشگاه میخواهد مجموعهای از آثار باستانی را با بازدیدکنندگان به اشتراک بگذارد تا در مورد یمن باستان اطلاعاتی کسب کنند.
مجموعهای از دو مجسمه زینتی برنزی نشان دهنده بین المللی بودن این فرهنگ باستانی است؛ هر کدام پسری را نشان میدهند که سوار بر شیر است. اگرچه این پسر خدای یونانی دیونیسوس را تداعی میکند، اما روی شیر به عربی چند کلمه نوشته شده است.
کاتانزاریتی خاطرنشان کرد: مجسمههای برنزی با پسری که شیر سوار است، محصول پادشاهیهای در یمن باستان است.همینطور ناودانی که تصویر خدای گاو نر المَقه را در خود دارد نیز متعلق به یمن باستان است. المقه بخشی از فرهنگهای مشرک آن روزگار بود که به عنوان خدای ماه و کشاورزی پرستش میشد.
![](http://syaaq.com/wp-content/uploads/2023/07/20220927-Ancient-Yemen-Gallery-Views-21-640x400-1-300x188.jpeg)
کاتانزاریتی گفت: المقه نه تنها یک کارکرد نمادین، بلکه یک کارکرد عملی نیز دارد که به عنوان ناودان تعبیه شده است. وقتی آب از ناودان پایین میرود، به زمین میافتد و آن را سیراب میکند و اعتقاد آنها بر این بود که نه تنها خدای ماه بلکه مسئول آبیاری و کشاورزی است.
حتی یک مجسمه هندی از یک الهه رقصنده وجود دارد که گواهی بر ارتباطات تجاری بین یمن و جنوب آسیا است، زمانی که دریانوردان یاد گرفتند که در بارانهای موسمی حرکت کنند.
کاتانزاریتی دارای مدرک دکترا در هنر و باستان شناسی خاور نزدیک باستان از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی است. او حفاریهایی را در اروپا، خاورمیانه و آسیای مرکزی انجام داده است، از جمله پروژه در حال انجام پروژههای است که او در منطقه قره داغ کردستان عراق هدایت میکند.
او برای نمایشگاه یمن گفت: بخور دادن در تجارت بسیار مهم بوده واین که چگونه کار میکند، اما ما نباید فقط به این منبع کلاسیک تکیه کنیم. بقایای باستانشناسی و مصنوعاتی وجود دارد که به ما درباره این تجارت پیچیده میگوید و کمک میکند به اینکه بدانیم چرا بخور دادن اهمیت دارد.
یک نوع بخور در آن زمان مورد تقاضا بود ( کندر ) و یمن برای تهیه آن موقعیت ایده آلی داشت. کندر که در انجیل مسیحی به عنوان یکی از هدایای الهی ذکر شده است که از صمغ درخت Boswellia sacra که به صورت بومی تنها چهار نقطه در جهان: یمن، عمان، سومالی و اتیوپی است به دست میآید. این ماده برای مناسک مذهبی در معابد، برای اهداف دارویی و به عنوان عطر استفاده میشود. دستگاههای بخور باستانی بخشی از این نمایشگاه هستند و بازدیدکنندگان میتوانند حتی مقداری کندر واقعی را مشاهده کنند. کاتانزاریتی گفت: ما سعی میکنیم با افزودن کندر به بازدیدکنندگان کمک کنیم تا در مورد کندر بیاموزند و مردم بتوانند ظاهر آن را ببینند.
از او در مورد رایحه آن پرسیده شد، او پاسخ داد: کندری که ما داریم متاسفانه… شاید چند ساله باشه. بوی زیادی ندارد. کاتانزاریتی گفت: در دوران باستان از طرف جهان غرب تقاضای زیادی برای بخور وجود داشت و در نتیجه با افزایش تقاضا، ارزش آن نیز افزایش یافت. این امر به نفع پنج پادشاهی جداگانه – سباء، قتبان، معین، حضرموت و حمیر – بود که حداقل بخشی از یمن کنونی را در طول دوره تحت پوشش نمایشگاه حکومت میکردند. آنها در مجموع به دلیل برجستگی در تجارت مواد بخور دادن به (پادشاهی کاروان) ملقب شدند.
حمیر آخرین پادشاهی بود که تا قرن ششم پس از میلاد حکومت کرد. پایان آن مربوط به یک روایت تاریخی بحث برانگیز بود. طبق گفته مقالهای از موسسه مطالعات واقع در پرینستون نیوجرسی، این پادشاهی عربی در قرن چهارم میلادی به یهودیت گرویده بود و پس از آن جمعیت مسیحی حمیری مورد آزار و اذیت قرار گرفتند. در قرن ششم، این آزار و شکنجه با واکنش شدید اتیوپی مواجه شد و منجر به سقوط پادشاهی شد.
این نمایشگاه بر پادشاهی کاروانی بسیار قدیمی قتبان متمرکز است که از قرن هشتم قبل از میلاد تا قرن دوم پس از میلاد وجود داشت. بیشتر آثار باستانی از قلعه تیمنا در قطران که مرکز تجارت عود است به دست آمده است.
کاتانزاریتی گفت که یمن در موقعیت جغرافیایی استراتژیک قرار دارد و همه مسیرها از طریق پادشاهیهای باستانی [یمن] از این که دارای موقعیت استراتژیک بود، برای اتصال کشورها و سایر مناطق استفاده میکردند. پادشاهی قتبان در دره بیحان، در امتداد مسیرهای تجاری استراتژیک قرار داشت و نقش مهمی در تجارت داخلی از طریق شبه جزیره عربستان تا شمال نیز ایفا می کرد. کاتانزاریتی افزود من از این واقعیت تعجب نخواهم کرد که هرچه بیشتر و بیشتر به حفاری ادامه دهیم، جزئیات بیشتری از کالاهای مبادلهای در این منطقه پیدا کنیم.