کشورهای شرکت کننده در اجلاس اخیر گروه 20 (G20) توانستند به سختی درباره عدهای از مسائل به ویژه جنگ در اوکراین سازش کنند. براساس بیانیه نهایی سران این نشست، در طی نشست اختلافات کلیدی مورد بررسی قرار گرفتند. با این حال این نشست در حوزه تخصصی خود یعنی پاسخ به مسائل مالی جهانی، دستاوردهای چندانی نداشت.
به اعتقاد دیپلماتها و تحلیلگران، اجماع غافلگیرکننده در بیانیه نشست سران درباره مناقشه روسیه و اوکراین از انشعاب در این گروه جلوگیری کرد همچنین الحاق اتحادیه آفریقا بعنوان عضو جدید نشان دهنده پیروزی میزبان، یعنی هند و البته اقتصادهای در حال توسعه بود. با این حال دیگر نتایج این نشست ناامید کننده بودند.
مایکل فرومن، رئیس شورای روابط خارجی مستقر در نیویورک گفت: «G20، در بهترین حالت خود به عنوان یک مجمع چندجانبه بوده است، که میتواند به اجماع – نه فقط در حرف، بلکه درعمل نیز – برای مقابله با مسائل جدی جهانی مانند بحرانهای مالی بینالمللی دست یابد.»
وی که نماینده سابق تجاری ایالات متحده آمریکا و به عنوان مذاکره کننده G20 و G8 در واشنگتن نیز کار کرده است، اضافه کرد: «تمرکز باید بر نگاه بر آینده باشد نه بر بیانیه فی نفسه.»
بیانیه اجلاس سران از محکوم کردن روسیه به دلیل جنگ در اوکراین اجتناب کرد، اما رنج انسانی را که این درگیری ایجاد کرده بود برجسته کرد و از همه کشورها خواست تا از زور برای تصرف سرزمین استفاده نکنند.
کمتر کسی انتظار داشت که اعضای G20 در مورد این مسئله به اجماع برسند زیرا در نشست وزیران این بلوک قدرتمند اقتصادی در سال جاری، شرکت کنندگان نتوانسته بودند بر سر چنین بیانیهای به توافق برسند.
به گفته تحلیلگران، شکست در توافق بر سر بیانیه اجلاس سران نشان میدهد که G20، شاید به طور غیرقابل برگشتی، بین غرب از یک طرف و چین و روسیه از سوی دیگر تقسیم شده است. به گفته آنها، با فشار پکن برای تغییر نظم جهانی از طریق گسترش گروههایی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای، G20 ممکن است ماهیت خود را از دست بدهد و سازمانی «نامربوط» شود.
G20 به عنوان یک پلتفرم وزرای دارایی و روسای بانکهای مرکزی در سال 1999 برای مقابله با اثرات بحران مالی آسیا راه اندازی شد و این نشست با حضور رهبران پس از بحران مالی جهانی در سال 2008 گسترش یافت.
به گفته برخی تحلیلگران، نقش اصلی G20 در هماهنگی پاسخ به مسائل اقتصادی از جمله مالیات جهانی و کمک به کشورهای کم درآمد برای مدیریت بار بدهی خود تحت چارچوبهای مشترک، در سالهای اخیر کمرنگ شده است، زیرا نیاز به اجماع منجر به دشواری در شکلگیری توافقات شده است.
در این سال، حل اختلافات در مورد جنگ اوکراین و سایر مسائل، مذاکرات طولانی 25 روزه را به خود اختصاص داد. در همین چارچوب سوتلانا لوکاش، مذاکره کننده روسیه در G20 گفت: «این یکی از سختترین نشستهای G20 در تاریخ تقریباً بیست ساله این مجمع بوده است.»
پاتریک کوگیل، تحلیلگر ارشد مؤسسه روابط بینالملل لهستان در ورشو، گفت: روند G20 مستلزم اجماع در مورد همه تصمیمها است و این به معنای این است که «پایینترین وجه مشترک» را دنبال خواهد کرد.
کوگیل افزود: «بنابراین، ما هیچ تصمیم و تعهد ملموس و اساسی از سوی G20 در مورد هیچ یک از چالشهای مهم جهانی، از تغییرات آب و هوایی گرفته تا بحران بدهی، نداریم. این مسئله G20 را بیاثر و حتی بیفایده میکند.»
در نشست اخیر که در دهلی نو برگزار شد، رهبران G20 توافق کردند که ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر را تا سال 2030 در سطح جهان سه برابر کنند و نیاز به کاهش تدریجی انرژیهای تجدیدناپذیر به ویژه زغال سنگ را پذیرفتند. با این حال، آنها جدول زمانی خاصی تعیین نکردند و گفتند که استفاده از زغال سنگ باید مطابق با شرایط ملی کاهش یابد.
زغال سنگ که در بسیاری از کشورهای صنعتی در حال حذف تدریجی از سیستم برق است، هنوز یک سوخت حیاتی در بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه است و ممکن است برای دهههای آینده نیز چنین باشد.
در این نشست همچنین بر رسیدگی به آسیب پذیریهای بدهی کشورهای فقیر و تقویت و اصلاح بانکهای توسعه چندجانبه، موافقت شد اگرچه که اهداف خاصی در این زمینه تعیین نشد.
همچنین هیچ پیشرفتی در بازگشت روسیه به طرح غلات دریای سیاه حاصل نشد، اگرچه که G20 دربیانیه پایانی خود بر جریان امن غلات، غذا و کود از اوکراین و روسیه تاکید کرد.
با این حال، برای اکثر اعضای اصلی این اجلاس، بیانیه اجلاس سران یک دستاورد بزرگ به نظر میرسد زیرا بر سر زبان قابل قبول برای اشاره به جنگ اوکراین به اجماع دست یافتند.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه که به جای ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور غایب روسیه در این اجلاس به نمایندگی از کشورش حضور داشت، گفت که ریاست هند، «احتمالاً برای اولین بار در طول دوره G20، واقعاً شرکت کنندگان G20 را از جنوب جهانی یکپارچه ساخته است.»
دیپلماتها اعتقاد دارند که مذاکره کنندگان کشورهای هند، اندونزی، برزیل و آفریقای جنوبی به اجماع در سند اجلاس سران دست یافتند. ایالات متحده آمریکا، آلمان و انگلیس نیز همگی این بیانیه را تحسین کردند.
موضع چین در این زمینه روشن نبود تا اینکه شینهوا خبرگزاری دولتی این کشور بدون اشاره به این بیانیه، در تفسیری در روز شنبه (9سپتامبر) گفت که G20 همچنان میتواند کار کند و موثر باشد.
حضور چین در این نشست کمرنگ بود و شی جین پینگ، رئیسجمهور چین در این نشست همچون رئیس جمهور روسیه غایب بود. لی کیانگ، نخست وزیر چین که از ماه مارس به این سمت دست یافته است، به نمایندگی از کشورش در این اجلاس شرکت کرد.
منبع: میدل ایست مانیتور