در شرایطی که کرانه باختری بار دیگر پس از حوادث اخیر آشفته شده است، موقعیت محمود عباس، رئیس 87 ساله تشکیلات خودگردان فلسطین که به دنبال صلح از طریق مذاکره است، بیش از پیش مبهمتر شده است. کشته شدن چهار صهیونیستی و به دنبال آن تهاجم شهرکنشینان یهودی به شهرهای فلسطینی که منجر به کشته شدن 7 تن و زخمی شدن 90 نفر گردید، بار دیگر پتانسیل بیثباتی در کرانه باختری را به وضوح نشان داد.
این مسئله همچنین ضعف تشکیلات خودگردان فلسطین در برابر صدها مبارز فلسطینی در شهرهایی مانند جنین و نابلس را آشکار کرد. گسترش شهرکهای اسرائیلی و به دنبال آن از بین رفتن آرزوی فلسطینیها برای تشکیل کشوری در سرزمینی که رژیم صهیونیستی در جنگ 1967 به تصرف خود درآورده است، ضعف تشکیلات خودگردان فلسطین را آشکارتر ساخته است.
تشکیلات خودگردان فلسطین، 30 سال پیش با کمک محمود عباس و به عنوان بخشی از توافقنامههای صلح موقت با رژیم صهونیستی شکل گرفت. محبوبیت این تشکیلات به دلیل مواجه شدن با اتهاماتی همچون اختلاس، بی کفایتی و همینطور همکاری امنیتی با اسرائیل که نزد فلسطینیان منفور است، کاهش چشمگیری داشته است.
پس از اینکه عباس در سخنرانی ماه گذشته خود در سازمان ملل مکررا از جهان درخواست کمک میکرد و میگفت: «از ما محافظت کنید»، موجی از تمسخر در شبکههای اجتماعی علیه او شکل گرفت. تشکیلات خودگردان که از قضا خودگردانی محدودی را اعمال میکند، در مواجه با حملات شهرک نشینان یهودی افراطی به فلسطینیها نشان داد که ناتوان و فاقد هرگونه قدرتی برای جلوگیری از تکرار چنین حملاتی است.
محمود عباس که با نام «ابومازن» شناخته میشود، هرگونه درخواستی درمورد پایان دادن به دو دهه ریاست خود بر تشکیلات خودگردان فلسطین را به چالش کشیده است. وی حتی در شرایطی که چشمانداز برقراری صلح پایدار دورتر از همیشه به نظر میرسد، از تسلیم قدرت و کنارهگیری خوداری کرده است.
عباس که یک سیگاری است و از مشکلات سلامتی زیادی جان سالم به در برده است، تقریباً دو دهه پیش پس از مرگ یاسر عرفات، بنیانگذار نمادین سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین برگزیده شد. کنارهگیری او میتواند جرقهای را نه تنها در بین مردم بلکه در کل نظام سیاسی فلسطین ایجاد کند.
عباس همزمان علاوه بر اینکه رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین است، رئیس جناح سیاسی قدرتمند فلسطینی یعنی ائتلاف فتح نیز هست. با وجود اینکه دوره وی رسما در سال 2009 به پایان رسید، او همچنان در قدرت باقی مانده است.
فشار برای استعفا
بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاست و نظرسنجی فلسطین، تقریبا 80 درصد فلسطینیها خواهان استعفای عباس هستند. از طرف دیگر با توجه به اینکه قدرتهای بین المللی از جمله آمریکا خواستار ازسرگیری مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل، که از سال 2014 متوقف شدهاند، هستند فشارها در این راستا به طور پیوسته افزایش یافته است.
یکی از مقامات ارشد ائتلاف فتح که به دلیل حساسیت موضوع در داخل ائتلاف نخواست نامش فاش شود، گفت که در ماههای اخیر، بحث در مورد آنچه در پی جانشینی عباس خواهد آمد، «بیشتر از همیشه» بوده است. مجموعهای از رهبران ارشد فتح ماههاست که برای حفظ موقعیتهای خود با شرایط دشواری دست و پنجه نرم میکنند. وضعیت سیاسی پشت پرده به دلیل این واقعیت که از سال 2006 هیچ انتخاباتی برگزار نشده و مکانیسم مشخصی برای تصمیمگیری برای جانشینی عباس وجود ندارد، پیچیدهتر شده است.
جانشینان احتمالی عباس، عبارتند از؛ حسین الشیخ، یکی از نزدیکترین متحدان عباس و مروان برغوثی، رهبر انتفاضه (قیام) 2000-2006 که یکی از قهرمانان شناخته شده فلسطینیها به حساب میآید، هستند. مروان برغوثی نزدیک به دو دهه در اسارت رژیم صهیونیستی بوده است.
نمیتوان از نقش رژیم صهیونیستی در تعیین جانشین برای محمود عباس چشم پوشی کرد اما این رژیم حداقل علنا از جانبداری از کسی تاکنون اجتناب کرده است.
سناریوی هرج و مرج
دست کم، رهبران فتح به وصورت علنی به دنبال کم اهمیت جلوه دادن گمانهزنیها هستند، اما اذعان دارند که بحث رهبری در داخل ائتلاف در جریان است. محمود العالول، نایب رئیس فتح و یکی از جانشینان احتمالی، گفت: «اغراق زیادی در این راستا وجود دارد».
وی افزود: «موضوعات زیادی در حال بحث است، از جمله در مورد رهبری». او در اظهاراتی که قبل از آخرین رویدادها در کرانه باختری ارائه شده بودند، گفت: «این مورد بحث است، اما برخلاف آنچه برخی افراد میخواهند بیان کنند، هیچ نگرانی وجود ندارد».
با این حال، بسیاری از ناظران نگران هستند که خروج عباس ممکن است یک دوره آنارشیک (هرج و مرج) را آغاز کند، که احتمالاً منجر به نوعی جنگ داخلی یا حداقل «کانتونیزاسیون» بین رهبران با مراکز مختلف قدرت در کرانه باختری شود.
گسترش حماس، دشمن قدرتمند رژیم صهیونیستی، که مخالف هرگونه صلح از طریق مذاکره است، در خارج از پایگاه خود در غزه یعنی کرانه باختری پس از رفتن عباس از قدرت محتمل است. دانیل هاگاری، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی در همین زمینه گفت: «دو گزینه بد وجود دارد: یکی هرج و مرج و دیگری قدرت گرفتن حماس در کرانه باختری است. باید از هر دوی آنها جلوگیری کرد».
باسم نعیم، یکی از مقامات ارشد حماس در غزه گفت که خروج عباس برای خود حماس فرصتهایی را ایجاد میکند که رژیم صهیونیستی و متحدان بینالمللی آن مصمم هستند جلوی آنها را بگیرند. وی افزود: «فکر میکنم او آخرین کسی در فتح است که هنوز میتواند (آن) سازمان را کنترل کند. بقیه اعضا قدرت، سابقه، کاریزما و ارتباطات لازم برای کنترل سازمان و کرانه باختری را ندارند».
حماس از زمان پیروزی در انتخابات فلسطین در سال 2006 و شکست فتح در یک جنگ داخلی کوتاه در سال 2007، توانست بر نوار غزه محاصر شده توسط رژیم صهیونیستی تسلط یابد. از آن زمان تاکنون این گروه نوار غزه را کنترل میکند.
حماس اکنون در حال گسترش نفوذ خود به کرانه باختری است و توانسته به طور فزآیندهای عباس را در زمین خود به چالش کشد. حماس مدتهاست که برای انتخاب رهبر جدید فلسطین در حال بحث و گفتگو است. این گروه مطمئن است که مانند سال 2006 پیروز خواهد شد.
نعیم گفت: «ما معتقدیم تنها راه برای اتحاد سیاسی فلسطینیان رفتن به انتخابات است. در غیر این صورت هیچ کس مشروعیت کامل برای نمایندگی فلسطینیها را نخواهد داشت».
منبع: رویترز