کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، در واکنش به تحریمهای مالی علیه روسیه، در حال برداشتن گامهایی برای کم کردن اتکای خود به دلار آمریکا و همراستا شدن با دلارزدایی در اقتصاد جهانی هستند.
در حالی که اکثر کشورها همچنان در ساختار اقتصادی و امنیتی تحت رهبری ایالات متحده جای گرفتهاند، اما همچنان مزایایی را در کاهش اتکای خود به اقتصاد ایالات متحده و واحد پول آن (دلار) مشاهده میکنند.
در مارس 2023، چین اولین خرید گاز طبیعی مایع خود را از امارات متحده عربی با استفاده از واحد پولی خود، یوان، در بورس نفت و گاز شانگهای به پایان رساند و این گمانه را تقویت کرد که کشورهای صادرکننده هیدروکربن شورای همکاری خلیج فارس در مسیر کاهش فروش نفت و گاز با دلار هستند.
در حالی که ایران مدتهاست به دنبال دلارزدایی از مبادلات انرژی برای دور زدن تحریمهای مالی اعمالشده توسط ایالات متحده بوده است، اما کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، که مشارکت استراتژیک آنها با ایالات متحده به دهه 1970 برمیگردد، به طور سنتی از سیستم بینالمللی مبتنی بر دلار حمایت میکردند.
اما اکنون به نظر میرسد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حال تغییر دیدگاه خود هستند و اتکای بیسابقه ایالات متحده به کنترل صادرات، تحریمهای مالی و محدودیتهای قیمت نفت علیه روسیه را نمونههای خطرناکی میدانند که نظم اقتصادی بینالمللی را تهدید میکند. در نتیجه، آنها در حال برداشتن گامهایی برای کاهش اتکای به دلار آمریکا هستند و ترتیبات جایگزینی را در مورد چین، هند و سایر شرکای تجاری منطقهای بررسی میکنند. با این حال، در غیاب یک جایگزین معتبر، بعید است که کشورهای خلیج فارس دلار را به کلی کنار بگذارند، اما آنچه مشخص است آنها به دنبال محدود کردن اتکای خود به ایالات متحده و واحد پول آن با افزایش گزینههای موجود هستند.
ترس از وابستگی
از اوایل دهه 1970، روابط کشورهای عربی خلیج فارس با ایالات متحده با تفاهم «نفت در برابر امنیت» استوار شده است که به این کشورهای صادرکننده نفت اجازه میداد ضمن حمایت از دلار آمریکا، خود را غنی کنند و در عین حال از موقعیت دلار آمریکا به عنوان ذخیره اصلی و ارز تجاری جهان حمایت کنند.
این توافق که اغلب به عنوان «وابستگی متقابل دلارهای نفتی« از آن یاد میشود، به ژوئن 1974 بازمیگردد، زمانی که ریچارد نیکسون، رئیسجمهور ایالات متحده و ملک فیصل بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه عربستان سعودی، توافقی را منعقد کردند که به موجب آن ریاض جریان آزاد نفت – به قیمت دلار – را در ازای حمایت ایالات متحده و فروش تسلیحات به او تضمین میکند.
علاوه بر این، عربستان سعودی در سال 1986 واحد پول خود را به دلار متصل و درآمدهای نفتی کلان خود را با اوراق خزانه آمریکا ذخیره کرد و از این طریق منافع اقتصادی خود را به دلار گره زد.