چندی پیش شرکت مخابراتی اردن «زین» قراردادی، با نادیده گرفتن غول 5G چین، با نوکیا برای استقرار شبکههای 5G در این کشور امضا کرد، درحالیکه شرکت امنیت، یک اپراتور تلفن همراه محلی، اریکسون (Ericsson) را انتخاب کرد. اورنج (Orange)، سومین شرکت اینترنتی تلفن همراه در اردن، هنوز تصمیم خود را دربارۀ انتخاب شرکت ارائهدهندۀ خدمات 5G فاش نکرده است اما مانند رقبای خود این شرکت نیز تمایل دارد که یک شرکت چندملیتی سوئدی یا فنلاندی را برگزیند.
نادیده گرفتن غول مخابراتی 5G هوآوی، پکن را ناامید خواهد کرد. اردن نهتنها در طرح کمربند و جادۀ چین قرار داشته و به طور فزایندهای مقصد سرمایهگذاری مستقیم خارجی چین است، بلکه هوآوی ستون فقرات شبکههای 2G، 3G و 4G اردن را شکل داده است.
پکن بیشک فشار آمریکا را برای حذف هوآوی از بازار اردن مقصر میداند. اگر اردن از هواوی، شرکت 5G چین، استفاده کند، دیگر نمیتواند به همکاری راهبردی نزدیک با واشنگتن و حسننیت کنگره – که اکنون ۱٫۶ میلیارد دلار در سال به اردن کمک مالی میکند – ادامه دهد. شاید اردن هم مانند واشنگتن متوجه شود که شرکتهای چینی وابسته به دولت هستند و ازاینرو امکان جاسوسی هوآوی از شبکههای انتقال داده وجود دارد.
اردن افزون بر موضع آمریکا دلایل دیگری برای احتیاط نسبت به این سرمایهگذاری حساس چینی دارد چراکه مانند بسیاری از کشورهای دیگر، اردن خود را در تلۀ بدهی چین گرفتار میبیند.
از زمان تأسیس اردن در سال ۱۹۴۶، این پادشاهی عموماً ورشکسته بوده است. راهبرد ملک عبدالله دوم برای خروج اردن از این باتلاق، جذب میلیاردها سرمایۀ مستقیم خارجی بوده است. این واقعیت که اردن از دیرباز قابلاعتمادترین شریک عرب واشنگتن است، این کشور را به یک هدف جذاب برای سرمایهگذاری چین تبدیل کرده است.
اردن در سال ۲۰۱۵، قراردادهایی بیش از ۷ میلیارد دلار با چین امضا کرد، از جملۀ آنها قراردادی برای تأمین مالی پروژۀ عطارات، دومین کارخانه بزرگ نفت شیل جهان، است. قرارداد دیگر سرمایهگذاری ۱٫۶ میلیارددلاری مربوط به در طرح کمربند و جاده است که بزرگترین پروژه با ۱۰۰ % تأمین مالی پکن است.
با وجود این، عطارات آنگونه که برای اردن انتظار داشت عملنکرده است؛ زمانی که پادشاهی شدیداً به انرژی نیاز داشت، تأمین گاز حیاتی از یک خط لولۀ مصری به دلیل حملات مکرر جنگجویان اسلامگرا قطع شد. اردن کمتر از پنج سال بعد، یک قرارداد ۱۵ساله به ارزش ۱۰ میلیارد دلار با اسرائیل امضا کرد تا بخش عمدهای از گاز طبیعی این پادشاهی را تأمین کند که کمابیش ۸۰ % ازآن جهت تولید برق استفاده شود.
ساخت عطارات کمابیش کامل شده است، اما اردن اکنون انرژی مازاد دارد و دیگر نیازی به عطارات ندارد. بدتر از آن، مفاد قرارداد خرید برق ۳۰ساله بین پکن و شرکت ملی برق دولتی اردن (NEPCO) دارای بدهی دائمی است و اگر این قرارداد غارتگر نباشد، بیشک استثمارگرانه است. اکنون نیمی از این نیروگاه فعال است، اما اگر بهرهبرداری کامل صورت گیرد، کسری شرکت ملی برق ممکن است سالانه به ۳۰۰ میلیون دلار میرسد.
اردن در سال ۲۰۲۰ به دنبال رهایی خود از تلۀ بدهی چینی، مراحل داوری را در اتاق بازرگانی بینالمللی در پاریس آغاز کرد تا «بیعدالتی فاحش» قرارداد خرید برق را بازبینی کند. نتایج داوری معلوم نیست اما اردن امکان پیروزی دارد. اگر اردن پیروز شود – یا اگر هوآوی سرانجام از مناقصههای 5G منع شود – پکن ممکن است از طریق سیاستهای اقتصادی اجباری و فزاینده خود در پی تلافی باشد. سه سال پیش، چین جنگ تجاری ضد استرالیا را به دلیل درخواست تحقیق دربارۀ منشأ کووید ۱۹ آغاز کرد.
بیگمان، ادامه همکاری راهبردی دوجانبه آمریکا با متحدانش مستلزم آن است که واشنگتن خطوط قرمزی را مشخص کند. البته، همۀ سرمایهگذاریهای چینی برابر نیستند؛ خرید ۲۸ % سهام شرکت عرب پتاش – یک شرکت کود شیمیایی با سومین سرمایۀ بزرگ در بورس امان – از سوی پکن در سال ۲۰۱۸، بهدرستی نگرانی چندانی در واشنگتن ایجاد نکرد.
منبع: موسسه واشنگتن