ترویج و گسترش زبان ترکی
یکی از پیوندهای میان ترکیه و عراق را میتوان در پیوندهای زبانی یافت. در زبان عامیانه عراقی کلمات ترکی بسیاری وجود دارد که هر روز توسط مردم به کار برده میشوند. از سوی دیگر علاقه مردم عراق به سریالهای ترکی انگیزهای برای یادگیری زبان ترکی در میان جوانان ایجاد کرده است. بر همین اساس یکی از مولفههای اصلی دیپلماسی فرهنگی ترکیه در عراق ترویج و گسترش زبان ترکی است. در این زمینه میتوان به برنامههای مختلفی که توسط سفارت این کشور در بغداد، آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) و موسسه یونس امره و… برگزار میشود اشاره کرد.
برنامههایی که در راستای گسترش و ترویج زبان ترکی در کشور عراق دنبال شده است عبارت است از:
۱. برگزاری دورههای آموزش زبان ترکی
برگزاری دورههای کوتاه مدت و بلند مدت زبان ترکی توسط موسسه یونس امره انجام میگیرد. موسسه یونس امره که نام خود را از شاعر پرآوازه ترک گرفته با هدف تبادل فرهنگی و معرفی زبان، تاریخ و فرهنگ ترکیه به سایر کشورها از سال ۲۰۰۹ م (۱۳۸۷) آغاز به کار کرده و امروز با ۵۸ مرکز در ۴۸ کشور مشغول به فعالیت است. چشم انداز این موسسه «افزایش دوستداران و علاقهمندان ترکیه در سراسر دنیا» و ماموریت آن «تقویت اعتبار و شهرت ترکیه در عرصه بینالملل» عنوان شدهاست.
در این مراکز به صورت مستمر کلاسهای زبان ترکی برگزار میشود. در کنار این کلاسها فعالیتهای متنوعی مانند برگزاری گالریها، معرفی آثار هنری کشور ترکیه، معرفی هنرمندان، برگزاری کلاسهای آموزشی و… انجام میشود.
تمام هزینههای برگزاری دوره از سوی موسسه یونس امره پرداخت میشود و متقاضی شرکت در این دورهها نباید دارای تابعیت ترکیه باشد و هم چنین نباید بیشتر از ۳۵ سال داشته باشد.
۲- برگزاری دورههای مجازی آموزش زبان ترکی
با ظهور و بروز فناوریهای جدید در عرصه آموزش یکی از ابعاد آموزشی که مورد توجه قرار گرفت آموزش مجازی بود. بهرهمندی از شیوه مجازی دارای مزیتهای فراوانی بوده و در طی سالهای اخیر به ویژه در حوزه آموزش زبان از آن استفاده زیادی شده است. موسسه یونس امره نیز در راستای ترویج و گسترش زبان ترکی در کشور عراق، اقدام به برگزاری دورههای آموزش زبان ترکی در فضای مجازی کرده که این امر به دلیل سهولت و هم چنین دسترسی علاقهمندان مورد توجه علاقهمندان آموزش این زبان قرار گرفته است.
۳. تجهیز و نوسازی گروههای اموزش زبان ترکی در دانشگاههای عراق
یکی دیگر از برنامههایی که در زمینه ترویج و گسترش زبان ترکی در کشور عراق صورت میپذیرد تجهیز گروههای آموزش زبان ترکی در دانشگاههای عراق است. در حال حاضر ۳ گروه آموزشی در ۳ دانشگاه عراق پذیرای دانشجویان علاقهمند به زبان ترکی است که میتوان به گروه آموزشی زبان ترکی در دانشکده زبان های خارجی دانشگاه بغداد، گروه آموزشی زبان ترکی در دانشگاه صلاحالدین و کرسی آموزش زبان ترکی در دانشکده زبان های خارجی دانشگاه کوفه اشاره کرد. آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه در راستای تجهیز و نوسازی این گروه های آموزشی اقدام به نوسازی و تجهیز این کرسیهای آموزش زبان ترکی کرده است. ایجاد لابراتور آموزش زبان در ۳ گروه یاد شده و هم چنین نوسازی کلاسهای آموزشی، اتاقهای اداری، سیستمهای سرمایشی و گرمایشی و هم چنین تجهیزات نوین آموزشی در دانشگاه بغداد بخشی از اقدامات انجام شده در راستای حمایت از گروه های آموزش زبان ترکی در دانشگاههای عراق است.
۴. برنامههای ویژه اساتید و دانشجویان زبان ترکی
یکی از برنامههای اجرا شده در زمینه ترویج و گسترش زبان ترکی برنامههای ویژهای است که برای دانشجویان و اساتید زبان ترکی انجام میپذیرد. در راستای توانمندسازی اساتید زبان ترکی برگزاری دورههای آموزشی در راستای توانمند سازی و هم چنین اعزام به دورههای آموزش زبان ترکی به غیر ترک زبانان در شهرهای ترکیه، از جمله برنامههایی است که به اجرا درآمده است. در راستای حمایت و تشویق دانشجویان زبان ترکی نیز، برنامههایی چون اعزام به دورههای آموزشی، دعوت به سفارت ترکیه و اعطای بلیط خطوط هواپیمایی ترکیه در نظر گرفته شده است.
تیکا: الگوی موفق ارایه خدمات اجتماعی در عراق
شاید گزافه نباشد که آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) را مهم ترین ابزار ترکیه برای پیشبرد دیپلماسی فرهنگی خود و هم چنین ارایه خدمات اجتماعی و ارایه الگویی موفق از دیپلماسی عمومی نامید. با بررسی اقدامات ترکها در حوزه فرهنگی در کشور عراق میتوان به نقش و تاثیر گذاری تیکا پی برد. این آژانس بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت.
در واقع بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ بسیاری از دولتهای آسیای مرکزی و قفقاز اعلام استقلال کردند و ترکیه جز نخستین کشورهایی بود که جمهوریهای ترک زبان آسیای مرکزی و قفقاز شامل قزاقستان، ازبکستان، آذربایجان، قرقیزستان و تاجیکستان را به رسمیت شناخت.
ترکیه که دارای پیوندهای زبانی، فرهنگی و هم چنین تاریخی با این کشورها بود، تلاش کرد تا روابط ۲ جانبه و منطقهای خود را با این کشورها تقویت نماید. ترکیه در ابتدا اقدام به اعطای مساعدتهای مالی نمود و متعاقب آن در راستای تقویت این کشورها پروژه هایی بلند مدت برای انجام تعریف کرد. در این راستا نیاز به سازمانی برای هماهنگی و هم چنین اجرای سیاست خارجی ترکیه و انجام پروژههای بلند مدت تعریف شده و توسعه و بازسازی در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز احساس شد. به این ترتیب در سال ۱۹۹۲ آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه (تیکا) شکل گرفت که تبدیل به ابزاری برای اجرای سیاست خارجی ترکیه در بسیاری از کشورها و مناطق جهان و در راس آن کشورهایی شد که دارای ارزش ها و فرهنگ مشترک با ترکیه هستند. حوزههای اقدام تیکا؛ شامل آموزش، بهداشت، بازسازی، کشاورزی، توسعه، مالی، گردشگری و صنعت بوده و این آژانس در این حوزهها در کشورهای هدف اقدام به اجرای پروژههای خدماتی مینماید.
تیکا از لحاظ سلسله مراتب اداری در ابتدا وابسته به وزارت خارجه ترکیه بود و به عنوان موسسه خیریه بینالمللی ترکیه فعالیت میکرد. در سال ۱۹۹۹ در پی تصمیم دولت ترکیه، تیکا زیر نظر مستقیم نخستوزیر قرار گرفت. در سال ۲۰۱۸ این آژانس به عنوان موسسه دارای شخصیت حقوقی و منابع مالی تحت نظارت وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه فعالیت میکند.
تیکا در حال حاضر دارای ۶۱ دفتر در ۵۹ کشور جهان است. کمکهای توسعهای تیکا در سال ۲۰۰۲ بالغ بر ۸۵ میلیون دلار آمریکا بود که این رقم در سال ۲۰۱۵ به مبلغ ۴ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۷ به مبلغ ۸. ۷ میلیارد دلار رسیده است.
تیکا در ۱۵۰ کشور جهان در ۵ قاره پروژههایی در راستای تحقیق و توسعه اجرا نموده است.
بخشی از فعالیتهای تیکا در عراق
1. تجهیز شبکه ترکمان ایلی به فناوری HD
2. تجهیز خانه امام علی ع در کوفه (شامل نوسازی کولرهای گازی و فرشهای خانه)
3. بهسازی بیمارستان رازی بغداد در پی درخواست هلال احمر عراق از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ (با هزینهای بالغ بر ۵۰ میلیون دلار)
4. تجهیز مسجد الصواف اربیل در پی درخواست استانداری اربیل و اعطای فرش، کولرهای گازی، سیستم گرمایشی و هم چنین پردههای مسجد
5. نوسازی ۱۴ مدرسه ترکمانی و کردی در اربیل
6. نوسازی گروه آموزشی زبان ترکی در دانشگاه صلاح الدین (این گروه آموزشی بیش از ۱۱۰ دانشجو دارد و تیکا در راستای تجهیز این گروه آموزشی به لابراتوارهای آموزش زبان اقدام نموده است.)
7. تاسیس لابراتوار آموزش زبان در دانشگاه کوفه
8. نوسازی مدارس آسیب دیده از حملات داعش در منطقه بشیر کرکوک (شامل تجهیز مدارس به سیستمهای گرمایشی و سرمایشی در مدرسههای امام صادق ع و دبیرستان البشیر اعدادیه)
9. مساعدتهای مالی به خانوادههای ترکمانان در طوز خورماتو (شامل توزیع سبدهای غذایی، وسایل گرمایشی به ۳۰۰ خانواده ترکمن نشین شهرستان طوز خورماتو)
10. توزیع سبدهای غذایی در میان معلمان اربیل (شامل توزیع ۵۰۰ سبد میان معلمان ترکمن، کرد و مسیحی)
11. تشویق آوارگان به تربیت دام سبک(گوسفند) با توزیع دام و علوفه در میان ۳۰ خانواده در مناطق مابین کرکوک و اربیل
12. مساعدت و حمایت از تولید کنندگان ترکمن در حوزه کشاورزی (که این امر با هدف افزایش تولید کشاورزی صورت گرفت که شامل دورههای آموزشی در آنکارا پیرامون کشت گلخانهای و پرورش طیور بود. همچنین از حمایت های دیگر تیکا می توان به توزیع ماشین آلات کشاورزی در میان این تولیدکنندگان اشاره کرد.
13. توزیع سبد غذایی و مواد بهداشتی میان ۳ هزار خانواده آسیب دیده از تروریسم در شمال عراق به ویژه ترکمن ها در دهوک و تلعفر، صلاح الدین، کرکوک و دیالی
14. اهدای آمبولانس به اردوگاه آوارگان یحیاوه در کرکوک برای آوارگان تلعفر و موصل
15. برگزاری دورههای آموزشی خیاطی ویژه زنان در اردوگاه آوارگان یحیاوه
16. سفره افطاری برای ۳ هزار نفر در اردوگاه آوارگان یحیاوه
17. بازسازی مدرسه ناشنوایان در استان بابل(حله) و تجهیز آن از سوی موسسه تیکا
18. تجهیز خانه سالمندان در شهر حله توسط تیکا
دیپلماسی علمی
امروزه، علم و فناوری از مهمترین مؤلفههایی است که همکاریهای علمی- بین المللی را تحت الشعاع قرار داده است. بهطور کلی علم و فناوری و بهطور خاص دیپلماسی علم و فناوری از مؤلفههایی هستند که توانایی و قابلیت تأمین منافع ملی در هر شرایطی را دارد و بهعنوان مؤلفۀ مهم قدرت نرم کشورها در حوزههای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی کشورها نقش آفرینی می کند. اهمیت علم در سیاست خارجی را میتوان در سخن هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی نیکسون، مشاهده کرد: هیچ چیزی بینالمللیتر از علم وجود ندارد.
با توجه به اهمیت دیپلماسی علمی و تبادلات دانشگاهی به ویژه جذب دانشجویان خارجی ترکیه اقدام به ایجاد و تاسیس سازمانی ویژه نموده و برنامهای ویژه با عنوان بورسیه ترکیه را راهاندازی کرده است.
این سازمان یعنی سازمان ترکهای خارج از ترکیه و جوامع خویشاوند YTB در ۶ آوریل ۲۰۱۰ تاسیس شد. هدف اصلی از تاسیس این سازمان هماهنگی برای فعالیتهایی بود که برای ترکهایی که در خارج از کشور زندگی میکردند و هم چنین جوامع خویشاوند و برنامه اعطای بورسیههای تحصیلی ترکیه و توسعه حمایتها و فعالیتهایی بود که در این حوزهها انجام میپذیرفت.
این سازمان از سال ۲۰۱۰م (۱۳۸۹) آغاز به کار کرده و بر گسترش روابط فرهنگی و علمی با سایر جوامع تاکید دارد.
از فعالیتهای اصلی و اثرگذار این موسسه اعطای بورسیه به دانشجویان سایر کشورها است. دولت ترکیه تاریخ تحصیل دانشجویان خارجی در این کشور را به زمان عثمانی منسوب میداند و خواهان تداوم این سنت تاریخی است. هزینه این بورس از جانب دولت تامین میشود و هدف از آن، گسترش روابط متقابل با سایر کشورها و مشارکت در غنای علمی عرصه بینالملل عنوان شدهاست. بر اساس آمار منتشر شده از سوی این سازمان هر سال حدود ۱۳۰ هزار نفر برای دریافت این بورسیه ثبت نام میکنند و از این تعداد میانگین حدود چهار هزار نفر پذیرش میشوند. بیشتر این دانشجویان از کشورهای همجوار ترکیه، آسیای میانه، جنوب شرق آسیا، کشورهای عرب زبان، کشورهای آفریقایی، حوزه بالکان و کشورهایی که قبلا جزو خاک عثمانی بودهاند، هستند. دولت ترکیه فارغ التحصیلان این بورسیه را سفیران داوطلب ترکیه در سراسر دنیا مینامد.
بورسیههای تحصیلی ترکیه در تمام مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری اعطا میشود. داوطلبان باید برای مقطع کارشناسی دارای معدل هفتاد و زیر بیست و یک سال سن داشته باشند. در مقطع کارشناسی ارشد دواطلب باید دارای معدل ۷۵ و زیر ۳۰ سال سن داشته باشد. در مقطع دکتری تخصصی نیز داوطلب باید زیر ۳۵ سال و دارای معدل ۹۰ باشد. بورسیه تحصیلی دولت ترکیه دربردارنده هزینه تحصیل، کمک هزینه تحصیلی، خوابگاه رایگان، هزینه ایاب و ذهاب و هزینه یکبار بار بلیط رفت و برگشت به کشور متبوع (در آغاز تحصیل و فارغ التحصیلی ) را شامل میشود.
در کنار اعطای بورسیههای رسمی از سوی سازمان ترک زبانان خارج از کشور و جوامع خویشاوند نوع دیگری از بورسهای تحصیلی وجود دارد که به بورسهای دیانت معروف است. این بورسیهها که به رشتههای مجموعه الهیات و معارف اسلامی اختصاص دارد از سوی دیوان وقف ترکیه اعطا میگردد.
بر اساس آمار به دست آمده از اداره کل روابط فرهنگی و بورس های وزارت آموزش عالی و پژوهش های علمی عراق، بالغ بر ۲۶۰۰ دانشجو عراقی در دانشگاههای ترکیه تحصیل میکنند که بخشی از این میزان بورسیه ترکیه هستند.
وزارت آموزش عالی عراق بیش از ۱۳ دانشگاه ترکیه را برای اعزام دانشجویان بورسیه خود و هم چنین دانشجویان کارمند(جامعات ابتعاث) اختصاص داده است و از سوی دیگر دانشجویان عراقی میتوانند در ۸۰ دانشگاه با پرداخت هزینه تحصیل خود درس بخوانند (جامعات نفقه خاصه).
در بعد روابط رسمی میان عراق و ترکیه در حوزه همکاریهای علمی و فناوری باید اذعان داشت که نخستین تفاهم نامه همکاری میان عراق و ترکیه در سال ۱۹۷۱ به امضا رسید.
در راستای گسترش همکاریهای علمی فناوری میان دو کشور رییس شورای عالی آموزش عالی ترکیه دکتر یکتا سراج سفری دو روزه به بغداد پایتخت عراق داشت و طرفین بر روی موضوعات مختلف در زمینه همکاریهای علمی – فناوری تاکید کردند.
در پی سفر قصی السهیل وزیر آموزش عالی و پژوهشهای علمی عراق به انکارا و دیدار با دکتر محمدعلی یکتا سراج دو طرف ضمن تاکید بر اهمیت همکاریهای دو جانیه در حوزههای علمی – فناوری تفاهم نامه همکاری جدید میان وزارت آموزش عالی و پژوهشهای علمی عراق و شورای عالی آموزش عالی ترکیه به امضا رسید. بر اساس این تفاهم نامه همکاری دو کشور در حوزههایی اعطای بورسیههای تحصیلی، نظارت مشترک بر پایاننامههای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی، ایجاد مراکز پژوهشی مشترک، برگزاری دورههای آموزشی، برگزاری دورههای آموزشی ویژه اعضای هیات علمی در زمینه حفظ و ترمیم نسخ خطی، افزایش همکاری و تبادل دو جانبه میان دانشگاه های عراق و ترکیه و ایجاد دورههای مشترک تحصیلی در رشتههای علوم انسانی، فنی- مهندسی و…. صورت خواهد پذیرفت.
در زمینه دیپلماسی علمی ترکیه در عراق، باید بیان داشت بیشتر تمرکز صورت گرفته در این حوزه در بخش جذب دانشجو و هم چنین افزایش شمار دانشجویان عراقی شاغل به تحصیل در دانشگاههای ترکیه بوده است و ترکها در حوزههای دیگر تعاملات علمی – فناوری موفقیت چشمگیری نداشتهاند.
مدارس ترکی در بغداد و اقلیم کردستان
یکی از مهم ترین ابزار انتقال ارزشها و عناصر فرهنگ ترکیه در داخل عراق ایجاد و تاسیس مدارس در مقاطع مختلف بوده است. این گونه مدارس نقشی بی بدیل در پیشبرد دیپلماسی فرهنگی ترکیه در داخل عراق ایفا کردهاند. تاسیس مدارس ترکیه در عراق سابقهای چندین ساله دارد. شاید بارزترین مدرسه ترکیهای در داخل خاک عراق مدارس ایشیق باشد. این مدارس نخست در اقلیم کردستان و در اربیل و سلیمانیه شکل گرفت. تعداد این مدارس در اقلیم کردستان بالغ بر ۱۰ مدرسه بود و این مدارس تحت نظارت معلمان و کادر آموزشی ترک اداره میشدند. مجموعه مدارس ایشیق وابسته به شرکت فرالز ترکیه بود که از سال ۲۰۰۸ در اقلیم کردستان ظهور و بروز یافتند. در ادامه دانشگاهی نیز قرار شد با نام ایشق در سلیمانیه شکل بگیرد. مدارس ایشیق هم چنین در بغداد نیز رواج پیدا کرده و پذیرای بسیاری از دانش آموزان عراقی بود. با طرح ابهاماتی پیرامون وابستگی این مدارس به جنبش فتح الله گولن و تروریستی نامیدن این جنبش فشار مضاعفی برای بستن مدارس ایشیق صورت پذیرفت.
در حال حاضر مدارس تحت عنوان مدارس معارف اداره میشود. این مدارس در اربیل فعال بوده و هم چنین در آینده در بغداد به فعالیت خواهد پرداخت.
مدارس معارف در بغداد در ۲ منطقه طیونه و منصور واقع شده است و شامل ۶ مدرسه در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان است.
برگزاری مراسم و جشنهای فرهنگی
سفارت ترکیه در بغداد در راستای ارتباط گیری با نخبگان عراق اقدام به برگزاری مراسم و هم چنین جشنهای فرهنگی مینماید. با بررسی مراسمهای انجام شده از سوی سفارت ترکیه در بغداد میتوان به اقشار مورد توجه ترکها پی برد. برگزاری مراسمها و جشنهای خاص در روز جهانی کودک با حضور کودکان عراقی از مکونات مختلف، برگزاری جشن روز جوانان و ورزش با حضور شماری از جوانان فعال در صحنه اجتماعی، برگزاری مراسمات و جشنهای خاص ویژه دانشجویان و… نشان از برنامه ریزی برای تاثیر گذاری بر روی دو قشر مهم یعنی کودکان و جوانان میدهد.
در کنار این تمرکز مراسمهایی در قالب افطاری با حضور شخصیتهای دینی، فرهنگی و نخبگان علمی و هم چنین برگزاری جشن روز استقلال و… پذیرای بسیاری از نخبگان و شخصیتهای فرهنگی – هنری و هم چنین نخبگان عراقی است.
بازسازی بقاع متبرکه اهل سنت
در مقابل الگوی ایرانی ستاد بازسازی عتبات عالیات که در راستای ساخت، نوسازی و بهسازی بقاع متبرکه شیعه در کشور عراق فعالیت مینماید ترکیه نیز تلاش نمود در راستای معرفی خود به عنوان مرجعیت اهل سنت عراق و هم چنین ایجاد پلی برای ارتباط و نزدیکی بیشتر با اهل سنت عراق، بقاع متبرکه اهل سنت را بازسازی و نوسازی نماید. این تمایل در امضای تفاهم نامه میان دیوان وقف سنی عراق و آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه(تیکا) نمود یافت.
در پی این تفاهم نامه که در تاریخ ۲۰/۲/۲۰۱۹ در مسجد ام القری بغداد به امضای دکتر عبداللطیف الهمیم رئیس دیوان وقف سنی و سردار جام ورعی رییس آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه رسید، تیکا متعهد گردید که در فاز اول به نوسازی و بازسازی مرقد شیخ عبدالقادر گیلانی و هم چنین مرقد ابوحنیفه نعمان در منطقه اعظمیه بپردازد. در ادامه تیکا متعهد به بازسازی و نوسازی مساجد تاریخی اهل سنت در بغداد شد. در مراسم امضای این تفاهم نامه عبداللطیف الهمیم رییس دیوان وقف سنی عراق مساجد تاریخی بغداد را جزیی از تاریخ مشترک کیان ترکیه و عراق خواند و همکاری با تیکا را بدون مرز و مانع خواند. سردار جام ورعی از آمادگی تیکا برای ارائه خدمات به دیوان وقف سنی از طریق دفتر مرزی خود در ترکیه و هم چنین دفتر تیکا در بغداد شد.
در راستای اجرایی سازی این تفاهم نامه نوسازی و بهسازی مرقد شیخ عبدالقادر گیلانی توسط تیکا انجام پذیرفت و گنبد و هم چنین صحن مرقد شیخ عبدالقادر گیلانی توسط ترکها نوسازی و بهسازی شد.
ترکمنهای عراق: مولفه مهم دیپلماسی فرهنگی ترکیه در عراق
ترکیه نگاه تاریخی خاص به ترکمنهای عراق داشته و این اقلیت را جز ترکهایی که خارج از ترکیه زندگی میکنند به شمار میآورد. در طول تاریخ نیز پیوندهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، ترکمن های عراق را به ترکیه ارتباط داده است. مولفه ترکمانی نقش بسیار مهمی در دیپلماسی فرهنگی ترکیه در حال حاضر در عراق ایفا میکند. با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه اهتمام خاصی از سوی ترکها نسبت به ترکمنهای عراق صورت گرفت و این امر در راستای تقویت نقش ترکمانان در ساختار قدرت و تصمیم گیری در عراق و گسترش روابط با ترکیه از سوی دیگر بود. در این زمینه استان کرکوک از اهمیت خاصی نزد ترکها برخوردار است و دلیل آن نیز بافت اجتماعی و ترکیب جمعیتی آن است از سوی دیگر کرکوک به دلیل وجود چاههای نفت و انرژی برای آنکارا مهم به شمار میرود.
برنامههای اجرا شده در زمینه اقلیت ترکمان عراق را میتوان در چند دسته تقسیم بندی کرد: نخست بخش اعظم اقدامات انجام در چند سال گذشته در حوزه خدمات اجتماعی بوده است که از سوی تیکا به ترکمن ها ارائه شده و دلیل آن نیز حملات داعش به مناطق ترکمان نشین در استان نینوی، کرکوک و صلاح الدین و دیالی بوده است. بخش دیگر خدمات ارائه شده از سوی تیکا خدماتی است که در داخل اردوگاههای آوارگان که ترکمانان در آن سکونت داشتهاند صورت گرفته است.
در زمینه خدمات ارایه شده از سوی تیکا به ترکمن های عراق میتوان به توزیع سبدهای غذایی، برگزاری مراسمات افطار در داخل اردوگاه ها، مساعدتهای مالی، تجهیز و هم چنین اعطای اثاث منزل، بازسازی مدارس ترکمانی آسیب دیده از حملات داعش و…. اشاره نمود.
اما در حوزه برنامههای فرهنگی اهتمام ویژهای به نخبگان ترکمن صورت گرفته است و ترکیه برنامههایی را در راستای توانمندسازی نخبگان ترکمانی انجام داده است. در این زمینه میتوان به اعزام نخبگان ترکمنی به ترکیه و دیدار با مقامات و مسولان ترک، اعزام نخبگان ترکمنی به دورههای اموزشی مانند دوره مهندسان کشاورزی، برگزاری مراسمهای فرهنگی ویژه نخبگان فرهنگی ترکمان در نادی ترکمانی بغداد و دیگر مناطق، مساعدتهای مالی، تجهیز شبکه ترکمان ایلی و… اشاره نمود.
توسعه گردشگری و تبدیل ترکیه به مقصد گردشگران عراقی
یکی از برنامههای اصلی که ترکیه در راستای پیشبرد دیپلماسی فرهنگی خود در عراق برداشته است معرفی ترکیه به عنوان مقصد گردشگران عراقی است. ترکها در این زمینه با اعطای تسهیلات ورود به ترکیه و هم چنین معرفی جاذبههای گردشگری ترکیه توانستهاند گامهای موفقی در این زمینه بردارند.
خرید آپارتمان از سوی عراقیها و هم چنین حضور تعداد زیادی از عراقیهای ساکن ترکیه خود نیز به عنوان عاملی برای معرفی ترکیه به عنوان مقصد گردشگری برای عراقیها نقش آفرینی کرده است.
بر اساس آمار منتشر شده از سوی وزارت گردشگری ترکیه میزان ورود گردشگران عراقی به شهرهای مختلف ترکیه طی چند سال اخیر صعودی بوده و رشد داشته است. بر اساس آمار میزان ورود گردشگران عراقی به ترکیه در سال ۲۰۱۷، بالغ بر ۱۷۸ هزار نفر بوده است که این میزان در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۲۶۰ هزار نفر شده و این امر نمایانگر رشد ۴۵ درصدی ورود گردشگران عراقی به ترکیه است.
در همین زمینه ۲۱۹ پرواز به صورت هفتگی گردشگران عراقی را به ترکیه منتقل میسازد که از این میزان ۶۵ پرواز به پرواز بغداد – استانبول و ۴۵ پرواز به پرواز اربیل- استانبول اختصاص دارد.
در حال حاضر با توجه به برتری گردشگری دینی نزد گردشگران عراقی و وجود بقاع متبرکه شیعه در جمهوری اسلامی ایران، ایران در مقابل ترکیه دارای مزیت نسبی است. از سوی دیگر با توجه به ارزان بودن سفر به ایران و هزینههای پایین سفر ایران تاکنون مقصد نخست گردشگری نزد گردشگران عراقی به شمار میرود.
منبع: جامعه و فرهنگ ملل