در یک تحول مهم، چین اخیرا تلاشهای زیادی جهت خروج افغانستان از انزوای بینالمللی و گسترش نفوذ در آن کشور کرده است. این کشور با نظارت بر روابط خارجی افغانستان نقش یک «ضامن بینالمللی» را ایفا میکند.
چين گانگ، مشاور دولتی و وزير امور خارجه چين كه هفته گذشته برای انجام مذاكرات وارد اسلام آباد شد، در گفتگوی وزرای خارجه چين، افغانستان و پاكستان با بلاول بوتو زرداری و اميرخان متقی، هماتایان پاکستانی و افغانستانی خود شرکت کرد.
وضعیت امنیتی افغانستان با توجه به حضور و فعالیت شبهنظامیان دچار بیثباتی عمیقی است. در طول سال گذشته، بین کابل و اسلام آباد بر سر حملات انجام شده توسط تحریک طالبان در پاکستان مناقشات و اختلاف نظرهای جدی شکل گرفته است.
تنها در سال 2022، 150 حمله در پاکستان انجام گرفت. با توجه به وضعیت فعلی، اگر این گروههای شبهنظامی تروریستی مهار نشوند، خطر آنها ممکن است گسترش یابد و منطقه بسیار وسیعتر را درگیر کند.
از سال 2019، پکن در روند صلح افغانستان مشارکت داشته است، اما در نقش یک تسهیلکننده در مذاکرات چندجانبه با آمریکا، روسیه و پاکستان. اکنون، چین به عنوان میانجی اصلی ظاهر شده و رهبری یک ترتیبات امنیتی سه جانبه (چین، پاکستان و افغانستان) را برعهده دارد.
ظاهراً پکن برای دستیابی به امنیت پایدار با هر دو کشور بر روی یک مکانیسم مبارزه با تروریسم کار خواهد کرد. هم پاکستان و هم افغانستان تمایل خود برای اجرای ابتکار امنیت جهانی و ابتکار توسعه جهانی بر اساس گفتگو را نشان دادهاند. چین امیدوار است با ارتباطات استراتژیک و هماهنگی سیاسی تحت این مکانیسم سه جانبه، صلح را در این منطقه به ارمغان آورد.
در این نشست وزیر امور خارجه چین گفت: نباید در مبارزه با تروریسم «استانداردهای دوگانه» وجود داشته باشد. وی با تاکید بر اینکه افغانستان و پاکستان باید تدابیر امنیتی لازم جهت حفظ امنیت پرسنل، موسسات و شرکتهای چینی فعال در دو کشور را تامین کنند، به موضوعات کلیدی منطقهای مانند مناقشه حل نشده کشمیر و اتحادهای ژئوپلیتیکی جدید در منطقه پرداخت.
زبیر فیصل عباسی که یک کارشناس سیاسی پاکستانی است، در این زمینه گفت که علاقه چین و افغانستان دوجانبه است. چین میخواهد خود را به عنوان یک ابرقدرت منطقهای که به دنبال نقش ویژهای از صلح و امنیت است، معرفی کند. همچنین آن کشور خواهان دستیابی به حق اکتشاف منابع طبیعی افغانستان جهت گسترش قدرت اقتصادی خود است.
وی افزود؛ در مقابل افغانستان با استفاده از فرصت دریافت سرمایهگذاریهای چینی موافق این خواسته خواهد بود. وی تاکید کرد که چین از طرف دیگر با همکاری پاکستان و ایران خواهان تثبیت این خواستهها است.
چین و افغانستان
سفارت چین یکی از معدود نمایندگیهای خارجی بود که در جریان تصرف کابل توسط طالبان تعطیل نشد. سفارت چین همچنین پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، از بازسازی و توسعه اقتصادی این کشور حمایت کرد.
از زمانی که طالبان قدرت را در دست گرفت، با توجه به اقداماتی که علیه زنان انجام داد از جمله محروم کردن آنها از تحصیل، این رژیم با انتقادات جهانی گستردهای روبرو شده است. با وجود اینکه رژیم طالبان هنوز توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است، چین مایل است با آنها برای یافتن راه حلی بلندمدت تعامل کند.
پکن با انتشار یک مقاله 11 مادهای در ماه گذشته برای بیان موضع خود در قبال مسئله افغانستان، حمایت قاطع خود را از بازسازی این کشور جنگ زده ابراز کرد. به گفته معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل، چین میخواهد نگرانیهای جامعه بینالمللی را برطرف کند و امیدوار است که طالبان را متقاعد کند که حکومتی میانهرو و دولتی فراگیر شکل دهند.
با این حال، مشخص نیست که چین چگونه میتواند طالبان را متقاعد کند تا جناحهای سیاسی دیگر را در دولت پیشرو جای دهد، یا اینکه محیط مساعدتری را برای زنان افغانستان مهیا کنند.
تورِک فرهادی، تحلیلگر مالی ساکن ژنو در این زمینه گفت: چین مکررا به طالبان یادآوری میکند که تنها در صورت شکلگیری یک دولت مدرن است که اجازه میدهد جریان سرمایهگذاریهای کلان به افغانستان سرازیر شود.
طالبان قادر به ارائه یک دولت فراگیر نیست، زیرا به گروههای خارج از گروه خود برای حکومتداری اعتماد ندارد. همچنین، طالبان نمیتواند دولت خود را مدرن کنند، زیرا این مسئله مخالف مفهوم طالبانگرایی است. بنابراین، چین منتظر خواهد ماند تا اینکه رژیم طالبان تکامل یابد.
صرف نظر از این موارد، حل معمای افغانستان برای چین ضروری است. افغانستان از نظر استراتژیک در منطقه ابتکار کمربند و جاده چین واقع شده است و پکن نمیتواند اجازه دهد که این کشور دچار درگیری بیپایان داخلی شود. به عبارتی چین برای تثبیت جایگاه جهانی خود راه دیگری جز حضور در افغانستان و صلحسازی در آن کشور ندارد.
فرصتهای اقتصادی برای چین در افغانستان
چین سرمایهگذاریهای سنگینی در پاکستان انجام داده است و برنامههای مشابهی برای افغانستان دارد، اما به دلیل وضعیت امنیتی افغانستان، پکن برخی از مزایای عمده اقتصادی خود را از دست داده است.
اگر این تلاشها با رژیم طالبان در کابل به نتیجه برسد، چین نه تنها میتواند کریدور اقتصادی چین-پاکستان را به افغانستان گسترش دهد، بلکه میتواند جای پای خود را در منطقهای با ارزش ژئواستراتژیک نیز محکم کند.
فرهادی گفت: چین از دیرباز در قبال افغانستان صبر نشان داده است. این کشور به دنبال خروج آمریکا، برای اتصال تدریجی از طریق افغانستان با خطوط ریلی زمینی به ایران و خاورمیانه استفاده خواهد کرد. وی افزود: چین همچنین میخواهد افغانستان را به کریدور اقتصادی چین و پاکستان اضافه کند و طرحهای برای پیوند آن کشور به جاده ابریشم آسیای مرکزی دارد. لیتیوم، مس و منابع معدنی کمیاب افغانستان دلیل دیگری از علاقمندی چین به این کشور است.
وزیر امور خارجه چین در جریان حضور در اسلام آباد، چهارمین دور گفتگوی راهبردی وزرای خارجه چین و پاکستان را با بوتو زرداری نیز برگزار کرد. همچنین پس از انتشار بیانیهای مشترک، هر دو طرف توافق کردند که کریدور اقتصادی چین-پاکستان را پیش ببرند.
منبع: عربی الجدید