آنچه در ادامه میآید مدخل «جنبش آزوف» از پروژه «نقشهبرداری شبهنظامیان» است که موسسه مطالعات بینالمللی فریمن اسپوگلی (FSI) آن را انجام داده است. این موسسه انجمن اصلی دانشگاه استنفورد برای تحقیقات میانرشتهای در مورد مسائل و چالشهای بینالمللی معاصر است.
جنبش آزوف شبکهای از سازمانهای سیاسی، نظامی و شبه نظامی است که ریشه در گردان آزوف دارد. بسیاری از افراد جنبش آزوف در طول زمان عضو سازمانهای مختلف در این شبکه بودهاند. در حالی که هر سازمان زنجیره فرماندهی و تصمیمگیری خاص خود را دارد، آنها از جنبههای ایدئولوژیکی و شبکههای شخصی مشترک هستند و اغلب به صورت عملیاتی با هم کار میکنند. گردان آزوف در مارس 2014 به عنوان یک تیپ داوطلب برای مبارزه با جداییطلبان مورد حمایت روسیه در دونتسک و لوهانسک تشکیل شد. خاستگاه این گردان در سازمان ستیزهجوی راست افراطی «میهنپرست اوکراین» نهفته است. در این نوشتار، هرگونه ارجاع به «گردان» آزوف، ارجاع به واحد داوطلب اولیه، قبل از ادغام در گارد ملی اوکراین است. تمام اشارهها به «هنگ» آزوف به یگان پس از ادغام رسمی در نیروهای مسلح اوکراین اشاره دارد. موارد استفاده از «جنبش» آزوف، به شبکه گستردهتر هنگ، سپاه ملی و شبهنظامیان ملی اشاره دارد که در زیر با جزئیات بیشتر مورد بحث قرار گرفته است.
میهنپرست اوکراین
در سال 2005، آندری بیلتسکی، «میهنپرست اوکراین» (patriot ukraine) مستقر در خارکف را بازسازی کرد تا از ایدههای ملیگرایانه سفیدپوست، ضد مهاجران و راست افراطی در اوکراین حمایت کند. میهنپرست اوکراین قبلاً در طول دهه 1990 و اوایل دهه 2000 فعال بود. در نوامبر 2008، بیلتسکی همچنین جنبش چتری «مجمع ملیگرایان اجتماعی» (SNA) را ایجاد کرد. SNA شامل اعضای مجموعهای از گروههای ملیگرا و راست افراطی در اوکراین بود که ایدئولوژی نئونازی را ترویج میکردند. میهنپرست اوکراین عملاً شاخه مسلح SNA شد. میهنپرست اوکراین همچنین از افکار راست افراطی و برتریطلبانه سفیدپوستان دفاع میکرد. در سال 2010، بیلتسکی ادعا کرد که این مأموریت ملی اوکراین «هدایت نژادهای سفید جهان در جنگ صلیبی نهایی… علیه Untermenschen [نژادهای پست] تحت رهبری سامیها است».
گردان آزوف
در مارس 2014، پس از الحاق کریمه، وزارت دفاع اوکراین واحدهای نظامی داوطلب را تشویق کرد تا یک کمپین مقاومت را علیه جداییطلبان مورد حمایت روسیه در دونباس بسیج کنند. وزارت دفاع امیدوار بود واحدهای نظامی داوطلب به «پر کردن شکاف» در ارتش اوکراین کمک کنند. بیلتسکی و چندین عضو دیگر میهنپرست اوکراین گردان آزوف را در پاسخ به این فراخوان تشکیل دادند. اولین حمله خشونتآمیز این گروه اندکی پس از تشکیل آن در آوریل 2014 زمانی که جنگجویان با جداییطلبان مورد حمایت روسیه در دونتسک درگیر شدند، رخ داد.
در ژوئن 2014، این گردان تازه تاسیس زمانی که – در کنار 200 نیروی دیگر طرفدار اوکراین – به بازپسگیری شهر ماریوپل در جنوب شرقی از نیروهای تحت حمایت روسیه کمک کرد، شهرت بینالمللی به دست آورد. بازپسگرفتن کنترل ماریوپل برای دولت در کیف، پیامدهای استراتژیک مهمی برای جنگ بزرگتر در دونباس داشت، زیرا نقطه اتصال آن دونباس و کریمه از طریق زمین و دریا بود. نقش گردان آزوف در بازپسگیری و حفظ ماریوپل از نیروهای جداییطلب اولین پیروزی مهم این گروه بود و اعتبار بینالمللی را برای آن به ارمغان آورد.
در طول نبرد برای ماریوپول، این گروه به خاطر نمادنگاری نئونازی خود در میدان جنگ مورد توجه قرار گرفت، به خصوص وصله نظامی گردان که در آن نماد وارونه ولفسنگل (Wolfsangel) بر روی نماد «خورشید سیاه» قرار گرفته بود. ولفسنگل نماد تاریخی استقلال است که بعداً توسط حزب نازی آلمان انتخاب شد. نماد خورشید سیاه بر اساس طرحی است که به سفارش هاینریش هیملر رهبر اس اس ساخته شده است و توسط جنبشهای نئونازی و ناسیونال سوسیالیست رمزگرا استفاده میشود. در حالی که رهبران آزوف سوگیری این گروه به عنوان یک سازمان برتریطلب سفیدپوست یا سازمان نئونازی را کماهمیت جلوه میدادند، وصله آن به طور گسترده به عنوان یک مرجع رمزگذاریشده به ایدئولوژی راست افراطی مدرن در نظر گرفته میشد. این جنبش ارتباط این لوگو با انجمنهای راست افراطی را رد و ادعا میکند که ولفسنگل ترکیبی از حروف «I» و «N» یا «Idea of the Nation» (ایده ملت) است.
در اکتبر 2014، بیلتسکی گروه را ترک کرد و کمپینی سیاسی را راهاندازی کرد که موفق شد یک کرسی در پارلمان اوکراین به عنوان یک نامزد مستقل تصاحب کند. او با استفاده از پیروزی واحد خود در ماریوپل، کرسی را تا سال 2019 حفظ کرد.
در 12 نوامبر 2014، اوکراین گردان آزوف را به عنوان «هنگ هدف ویژه» تعیین کرد و به طور رسمی آن را در گارد ملی، در وزارت کشور اوکراین ادغام کرد. در دسامبر 2014، میهنپرست اوکراین رسماً منحل شد و اعضای باقیمانده در هنگ آزوف ادغام شدند.
مبارزان خارجی و شبکههای بینالمللی
با ادامه رشد آزوف، این هنگ روابط بینالمللی و استخدام جنگجویان خارجی را دنبال کرد. این گروه در ابتدا از نیمهشرقی اوکراین با جنگجویان خارجی از سوئد، اسپانیا، ایتالیا، کانادا، فرانسه و روسیه تشکیل شده بود. این گروه بعداً از بلاروس، آلمان و احتمالاً ایالات متحده استخدام کرد. مرکز سوفان گزارش داد که بین سالهای 2014 تا 2019، تقریباً 17000 نفر از 50 کشور – از جمله ایالات متحده – برای جنگ در اوکراین سفر کردند، اگرچه تعیین اینکه چه تعداد به طور خاص همراه با آزوف جنگیدهاند دشوار است. تخمینهایی که این آمار را تجزیه میکنند، تصویر مشخصتری را نشان میدهند. بیش از 13000 نفر از آنها از طرف روسیه وارد جنگ شدند که 12000 نفر از آنها خود روس بودند. تقریباً 3900 جنگجوی خارجی به طرف اوکراینی پیوستند که 3000 نفر از آنها نیز روس بودند. بنابراین تقریباً 1000 جنگجوی خارجی غیر روسی از سال 2014 تا 2019 در اوکراین حضور داشتند، و تخمین اینکه چه تعداد به طور خاص توسط ایدئولوژی راست افراطی انگیزه داشتند دشوار است.
با شبکهسازی فراملی و تلاشها برای جذب نیرو، آزوف به مرکز فعالیتهای راست افراطی بینالمللی مستقر در اوکراین تبدیل شد. تا سال 2020، «سپاه ملی» به طور خاص به تمایل خود برای سربازگیری آمریکایی برای مبارزه با روسیه و کمک به مقابله با روایتهای «طرفدار کرملین» در ایالات متحده اشاره کرد. در مصاحبه با محققان راست افراطی، Atomwaffen Division (یک شبکه تروریستی بینالمللی راست افراطی و نئونازی) مدعی شد که اعضایی را برای کسب تجربه میدان نبرد به اوکراین فرستاده است. اعضای جنبش آمریکایی «Rise Above Movement» (RAM) نیز به طور آشکار جلساتی را با اعضای هنگ آزوف و سپاه ملی منتشر کردهاند. رابرت رودو، رهبر RAM، به کیف سفر کرد و در مسابقات هنرهای رزمی ترکیبی با اعضای هنگ آزوف در تأسیساتی متعلق به آزوف، به نام «باشگاه Reconquista» مبارزه کرد. گرگ جانسون، نویسنده ملیگرای سفیدپوست آمریکایی، برای سخنرانی و دیدار با نمایندگان آزوف در سال 2018 به کیف سفر کرد. تعدادی از اتباع روسیه نیز به هنگ آزوف پیوستهاند، بیشتر به دلیل نبود گزینههای اپوزیسیون سیاسی علیه پوتین در داخل روسیه، و این واقعیت که آزوف یک سازمان عمدتا روسیزبان است.
به دلیل نگرانیها در مورد ارتباط با افراطگرایی، کنگره ایالات متحده شرطی را در هر بودجه تخصیصی دفاعی برای سالهای مالی 2018-022 گنجانده است که حمایت مادی از رفتن به هنگ آزوف را ممنوع میکند. در حالی که زبان این لوایح اشاره صریحی به گردان آزوف ندارند، در عمل این ممنوعیت برای هنگ آزوف از زمان ادغام در نیروهای مسلح اوکراین اعمال میشود. این ممنوعیت شامل «سپاه ملی» یا «شبهنظامیان ملی» نمیشود، اگرچه به عنوان بازیگران غیردولتی در وهله اول در موقعیتی نیستند که چنین حمایتهایی را دریافت کنند.
ادغام در نیروهای مسلح اوکراین
از ژوئیه 2015 تا اوایل سال 2019، دولت اوکراین هنگ آزوف را از خطوط مقدم جبهه خارج کرد و آنها را به پایگاههای یوریوکا و اورزوف، در جنوب غربی ماریوپول محدود کرد. این استقرار مجدد عمدتاً به دلیل انتقادات بینالمللی از هنگ و سازمانهای پیشین آن به دلیل روابط عمیق با راست افراطی بود. در این مدت هنگ بر استخدام و آموزش متمرکز شد و در تمرینات نظامی بزرگ با سایر واحدهای اوکراینی شرکت کرد. در حالی که اکثریت هنگ در این دوره زمانی به حاشیه رانده شد، برخی از واحدهای کوچکتر هنوز در دونباس فعالیت میکردند. در سال 2018، حداقل سه عضو هنگ در عملیات کشته شدند. تا سال 2019، هنگ گسترش یافت و شامل دو گردان پیادهنظام مکانیزه، باتریهای خمپاره 120 و 82 میلیمتری، توپخانه هویتزر D-30، یک گروها تانک T-64، جوخههای شناسایی، واحدهای شناسایی هواپیماهای بدون سرنشین، تیمهای تکتیرانداز، تیمهای سگ، بخش لجستیک توسعهیافته و تیم مهندسی و تحقیقاتی مختص به خود شدند. در فوریه 2019، هنگ آزوف به یک «استقرار جنگی» در دونباس، در مرکز ماریوپل، منصوب شد.
در سال 2018، مهندسان هنگ نمونه اولیه یک وسیله نقلیه تهاجمی سبک را برای نیروهای زمینی اوکراین ارائه کردند که آنها را «باگی» نامیدند. این وسیله نقلیه برای تحرک سریع در هر زمینی طراحی شده بود و هنگ آن را به عنوان پاسخی به خودروهای حمله سریع روسی پیشنهاد کرد که اوکراین در آن زمان نسخه مخصوص به خود را نداشت. از آوریل 2022، وسایل نقلیه مشابه به طور گسترده توسط نیروهای اوکراینی، از جمله واحدهای وابسته به جنبش آزوف، برای شناسایی و تاکتیکهای ضربه و فرار استفاده شد.
حمله روسیه به اوکراین
زمانی که ولادیمیر پوتین در فوریه 2022 حمله به اوکراین را اعلام کرد، آن را «عملیات نظامی ویژه… برای غیرنظامی کردن و نازیزدایی اوکراین» نامید. گمان میرفت که هنگ آزوف یکی از سازمانهایی است که وی به آن اشاره دارد. در پاسخ به تهاجم روسیه، رهبران شبه نظامی راست افراطی در سراسر اروپا شروع به ارسال اعلامیههایی برای پیوستن به مبارزه با روسیه کردند.
پس از انتشار اخباری مبنی بر اعزام سربازان مسلمان چچنی به اوکراین در کنار ارتش روسیه، حساب کاربری رسمی گارد ملی اوکراین در توییتر ویدیویی از فرو بردن گلولهها در چربی خوک توسط جنگندههای هنگ آزوف منتشر کرد و مدعی شد که این کار مانع رفتن چچنیها به بهشت میشود.
در 24 فوریه، نیروهای روسی شروع به محاصره شهر ماریوپول کردند. هنگ آزوف یکی از نیروهای دفاع مرکزی این شهر بود. خبرنگاران همچنین به واحدهای وابسته به هنگ آزوف اشاره کردند که علیه نیروهای روسی در کیف و خارکف میجنگند.
در اوایل مارس 2022، زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، دوباره تشکیل یک «هنگ بینالمللی» را برای تسهیل ورود جنگجویان خارجی طرفدار اوکراین اعلام کرد. در فراخوانی مشابه سال 2014، دولت اوکراین بار دیگر «نیروهای دفاع سرزمینی» (TDF) را برای بسیج و کمک به مقاومت در برابر تهاجم روسیه تشویق کرد. در اوایل سال 2022، نیروهای دفاع سرزمینی در بیش از 25 تیپ سازماندهی شدند که در هر منطقه از اوکراین، از جمله کیف، مستقر شدند. هدف استراتژیک نیروهای دفاع سرزمینی به طور کلی تقویت تواناییهای مقامات محلی در واکنش به حملات روسیه است. نیروهای دفاع سرزمینی عمدتاً از پیاده نظام سبک تشکیل شدهاند که مأموریتهای کمکی و پشتیبانی را در پشت خط مقدم جنگ انجام میدهند، از جمله حفاظت از زیرساختها و مبارزه با براندازی در مناطق مسئولیت محلی خود. نیروهای دفاع سرزمینی از ترکیبی از کهنهسربازان جنگی و همچنین غیرنظامیان بدون تجربه نظامی قبلی تشکیل شدهاند. افرادی که برای جرایم جدی محکوم شدهاند یا حداقل دو محکومیت کیفری دارند، واجد شرایط نیستند.
در راستای این اعلامیه، جنبش آزوف چندین واحد نظامی جدید جدا از هنگ گارد ملی تأسیس کرد. اول، و مهمتر از همه، آزوف یک واحد نیروهای دفاع سرزمینی را در کیف تشکیل داد. این واحد آزوف در کیف بسیاری از کهنهسربازان برجسته گردان اصلی آزوف و هنگ گارد ملی را به کار گرفت که پیشتر در سپاه ملی و سایر ساختارهای جنبش آزوف شرکت داشتند.
تا 6 مارس 2022، تخمین زده میشود که حدود 16000 داوطلب بینالمللی ثبتنام کردهاند، اگرچه تخمین تعداد افرادی که بهطور مشخص به آزوف و شرکتهای وابسته به آن میپیوندند دشوار است. تا ژوئیه 2022، ارتش اوکراین جزئیات هنگ بینالمللی، از جمله تعداد، کشورهای محل سکونت داوطلبان و وظایف آنها را به عنوان اطلاعات کاملاً محافظتشده نگهداری میکرد. بنابراین اطلاعات اضافی کمی در دسترس عموم قرار گرفته است.
در 3 مارس 2022 ماریوپل از سوی نیروهای روسی محاصره شد و آنها دسترسی به آب، برق و غذا را قطع کردند. در 20 مه 2022 نیروهای روسی اعلام کردند که کنترل کامل کارخانه فولاد را به دست گرفتهاند و ادعا کردند که بیش از 2400 جنگنده اوکراینی طی چند روز گذشته تسلیم شدهاند، از جمله بخش عمدهای از هنگ آزوف.
پس از شکست در ماریوپل، اعضای باقیمانده هنگ آزوف تلاش کردند تا با حمایت خارجی در کیف سازماندهی مجدد کنند. دیمیترو کوخارچوک، فرمانده نیروهای ویژه گردان دوم آزوف در کیف، در حال جذب داوطلبان جدید و آموزش آنها با کمک شرکت خصوصی آمریکایی «گروه موتزارت» است.
در 29 ژوئن 2022 مقامات اوکراینی بزرگترین مبادله اسیران جنگ را اعلام کردند که 144 سرباز از جمله 43 سرباز از هنگ آزوف به مناطق تحت کنترل اوکراین بازگشتند. این از حدود 1000 جنگنده آزوف است که در اختیار روسیه است. فرماندهان هنگ آزوف، از جمله فرماندهان ارشد دنیس پروکوپنکو و سواتوسلاو پالامار، در کنار تفنگداران دریایی اوکراینی که با آنها در ماریوپل جنگیدند، به بازداشت در مسکو منتقل شدند.
در 21 آگوست 2022 در یک خودروی بمبگذاریشده در مسکو، دریا دوگینا، روزنامهنگار روسی و دختر الکساندر دوگین، یک ایدئولوگ برجسته طرفدار پوتین در روسیه، کشته شد. مقامات روسی مدعی شدند زنی که در ماه ژوئیه وارد روسیه شده بود و وابسته به هنگ آزوف بود مسئول این حمله بود. هم دولت اوکراین و هم هنگ آزوف هر گونه دخالتی را رد کردند.