سردار بردی محمداف رئیسجمهور ترکمنستان بهزودی خود را برای سفر رسمی به ترکیه آماده میکند که به گفته وی برگه جدیدی را در توسعه روابط دوستانه و برادرانه ترکمنستان و ترکیه باز خواهد کرد. در جریان مذاکرات با رجب طیب اردوغان، رهبر ترکیه، موضوعات تجارت دوجانبه، همکاری در زمینه انرژی، حملونقل و همچنین پیوستن ترکمنستان به سازمان کشورهای ترک (OTS) بهعنوان عضو کامل موردبحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه بعد از سفر به عشقآباد از مذاکرات با سردار بردی محمداف رئیسجمهور و رشید مرداف وزیر امور خارجه ترکمنستان ابراز رضایت کرد. به گفته وزیر ترکیه، دو کشور روابط دوجانبه بسیار قوی و محکم دارند. فیدان به نقل از خبرگزاری آناتولی ترکیه گفت: ترکیه و ترکمنستان دو کشور با روابط تزلزلناپذیر و مستحکم هستند که بر اساس قاعده «یک ملت، دو دولت» عمل میکنند.
بردی محمداف در 22 سپتامبر در تولد 42 سالگیاش، از طرف اردوغان برای سفر به ترکیه دعوتنامه دریافت کرد. رئیسجمهور ترکیه در این تبریک نهتنها برای ترکمنستان آرزوی آبادانی کرد، بلکه نسبت به تعمیق همکاریها در قالب دوجانبه و در چارچوب سازمانهای معتبر بینالمللی به ویژه سازمان کشورهای ترک ابراز اطمینان کرد.
ترکمنستان با استناد به وضعیت بیطرف خود، از ادغام با کشورهای ترکها خودداری می کرد. اما تحت فشار آنکارا، عشقآباد وضعیت ناظر را در اتحادیه ترک به دست آورد. عشقآباد در سال 2022 از عضویت کامل خودداری کرد، هر چند فواد اوکتای معاون رئیسجمهور ترکیه پیشنهادی موسوم به توپخانه سنگین به عشق آباد داد که امتناع از آن غیرممکن بود. وی قول داد که گاز ترکمنستان را از طریق آذربایجان به ترکیه پمپاژ کند و آن را از طریق خط تاناپ به اروپا منتقل نماید.
ترکمنستان مدتهاست که برنامههایی را برای تنوع بخشیدن به مسیرهای انرژی انجام میدهد. شاید این شرایط تأثیر داشته است و قبلاً در جریان اجلاس فوق العاده سازمان کشورهای ترک که به ابتکار الهام علیاف رئیسجمهور آذربایجان در 16 مارس 2023 تشکیل شد، رئیس شورای مردمی ترکمنستان، قربانقلی بردی محمداف، اظهار داشت که ترکمنستان بهزودی به عضویت کامل سازمان کشورهای ترک در خواهد آمد. رؤسای جمهور ترکمنستان و ترکیه ظاهراً در نشست آتی به این موضوع پایان خواهند داد. و در اجلاس بعدی سازمان کشورهای ترک در 14 نوامبر، ترکمنستان به اتحادیه ترکها خواهد پیوست.
انتقال گاز ترکمنستان از طریق آذربایجان و ترکیه به اتحادیه اروپا همچنان در برنامهها باقیمانده است، زیرا پروژه ساخت خط لوله گاز ترانسخزر فراتر از حد ایده پیش نرفته است. سرگئی ژیلتسوف، رئیس دپارتمان علوم سیاسی آکادمی دیپلماتیک گفت که در سالهای اخیر، هیچ تغییر اساسی در شرایط عرضه یا دردسترسبودن امکاناتی که بتوان از طریق آن گاز ترکمنستان را پمپاژ کرد، صورت نگرفته است. وزارت خارجه روسیه معتقد است که اتحادیه اروپا با درک پیچیدگی اجرا و بهصرفه نبودن این پروژه از آن سرد شده است. با وجود این، ترکمنستان در تلاش است تا کشورهای غربی را متقاعد کند و اصرار دارد که خط لوله آینده امیدوارکننده است. یکی از بحثهای کشورهای دریای خزر، پیشبینیها در مورد سطح تولید گاز ترکمنستان بود. عشقآباد انتظار دارد که در آینده نزدیک بتواند تولید خود را چندین برابر افزایش دهد.
به گفته این کارشناس، پروژههای تامین گاز ترکمنستان که میتواند از طریق زیرساختهای موجود کشورهای حاشیه خزر انجام شود، واقعبینانهتر به نظر میرسد. عشق آباد انتظار دارد از طریق خاک ایران و آذربایجان به مجارستان گاز بفرستد. این قرارداد در سپتامبر 2023 امضا شد. ترکیه در اجرای این ایده مشارکت دارد که باید از پمپاژ گاز ترکمنستان از طریق خطوط لوله گاز ترانس آدریاتیک و ترانس آناتولی اطمینان حاصل کند. ژیلتسوف خاطرنشان کرد: با این حال، در اینجا نیز گاز ترکمنستان با مشکلی در ارتباط با ظرفیتهای محدود کریدور گاز جنوبی مواجه است.
ممکن است پس از پیوستن آذربایجان به پروژه ایجاد هاب گاز ترکیه، وضعیت بهشدت تغییر کند. معاون نخستوزیر فدراسیون روسیه، الکساندر نواک، این برنامه را به باکو اعلام کرد. این پروژهای است که هم ترکیه و هم روسیه علاقه زیادی به آن نشان میدهند. آذربایجان نیز آماده مشارکت در این پروژه است.
این احتمال وجود دارد که ترکمنستان نیز در ایجاد هاب گاز مشارکت کند. ترکمنستان بعد از آذربایجان شریک طرحهای اتحادیههای انرژی و لجستیک در منطقه است. هاب گاز در ترکیه بدون منابع انرژی ترکمنستان ناقص خواهد بود. این پروژه برای روسیه نیز جالب است. این فرصت را فراهم میکند تا گاز روسیه از طریق جایگزینی یا هر روش دیگری به بازار اروپا وارد شود. یوری سولوزوبوف، مدیر برنامههای منطقهای در مؤسسه مطالعات استراتژیک کاسپین گفت: این ایده خوبی است و مورد حمایت قرار خواهد گرفت. وی نسبت به نزدیکی کامل ترکمنستان و ترکیه تحت قاعده «یک ملت، دو دولت» تردید داشت. ترکمنستان یک کشور بیطرف است و بعید است مقامات ترکمنستان بخواهند بیطرفی آن را زیر سؤال ببرند. این بیطرفی به ترکمنستان اجازه میدهد تا در یک جهان پر از درگیری کنش مناسبی داشته باشد. عشقآباد با بهرهگیری از موقعیت بیطرف خود، ایده ایجاد کنفرانس امنیتی در آسیای مرکزی تحت نظارت سازمان ملل را مطرح کرد. این ایده برای لجستیک و کریدورهای انرژی مفید خواهد بود. عشقآباد نیازمند تضمینهای بینالمللی است. یوری سولوزوبوف معتقد است که میتوان در مورد یک توافق فراملی در زمینه انرژی و حملونقل صحبت کرد، مشابه توافقنامه تنگههای بینالمللی که در قرن گذشته به تصویب رسید و هنوز در حال اجراست.
این کارشناس معتقد است که اتحاد با محور سازمان کشورهای ترک ادامه خواهد داشت. این یکروند عینی است و روسیه میتواند در آن شرکت کند. فدراسیون روسیه دلایل زیادی برای پیوستن به این سازمان بهعنوان ناظر یا حتی یک عضو کامل دارد. روسیه نسبت به مجارستان که عضو ناظر سازمان است، دلایل بسیار بیشتری دارد.
منبع: ng.ru