پس از تصمیم اعطای “اقامت ممتاز” صادر شده در نوامبر 2019، ملک سلمان اخیراً به منظور تکمیل برنامه توسعه پادشاهی «2030»، تابعیت افراد با استعداد در زمینههای مختلف از جمله «علوم شرعی، پزشکی، صنعت نفت، هوش مصنوعی و غیره» را صادر کرده است.
رسانههای سعودی و عربی بر تابعیت گرفتن روحانی شیعه محمد علی الحسینی، رئیس مجلس موسوم به “المجلس العربي الإسلامي” و عضویت وی در رابطة العالم الإسلامی وابسته به عربستان تاکید کردند.
محمدالحسینی پیش از اینکه به یکی از بازیگران دائمی شبکههای ماهوارهای عربستان تبدیل شود، در لبنان به اتهام جاسوسی برای رژیم اشغالگر اسرائیل محکوم شده بود و سالها زندانی بود.
با این حال، فهرست منتشرشده از اسامی کسانی که تابعیت گرفتهاند نشان میدهد اکثر روحانیون در این فهرست اعضای رابطة العالم هستند که وزیر دادگستری سابق عربستان، محمد العیسی، ریاست آن را بر عهده دارد.
فهرست جدید همچنین شامل مصطفی سریک مفتی سابق بوسنی و هرزگوین، حسین داودی رئیس المجلس الاسكندنافي للعلاقات، محمد نمر السماک، دبیرکل الجنة الإسلامية – المسيحية للحوار است که همگی از اعضای رابطة العالم الإسلامی هستند.
برکشیدن رابطة العالم
از زمان روی کار آمدن ولیعهد محمد بن سلمان در اواسط سال 2017، نقش محول شده به رابطة العالم الإسلامی تقویت شده است و رهبری مذهبی عربستان را به دور از هیئة کبارالعلماء به دست گرفته است.
علیرغم تاکید رابطةالعالم در اساسنامه خود مبنی بر اینکه هدف آن “وحدت کلمه مسلمانان و از بین بردن عوامل فروپاشی جوامع اسلامی” است، اما دبیرکل آن، محمدالعیسی، همواره به جریانها، به ویژه اخوان المسلمین و جوامع مسلمان در کشورهای غربی حمله میکند.
العیسی در یک مصاحبه تلویزیونی علناً اعتراف کرد که سفرهای خارجی خود به ویژه در کشورهای اروپایی یکی از اهداف آنها شیطان جلوه دادن اخوان در غرب است و از تصمیمگیران کشورها میخواهد تا نمادهای این گروه را ریشهکن کنند یا آنان را مجبور کنند که علنا عذرخواهی و علیه گروه خود کار کنند.
در سپتامبر 2019، العیسی از سخنرانی امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، که اسلامسیاسی را مورد حمله قرار داد، حمایت کرد و از کنفرانسی در پاریس خواست تا آن را سرکوب کند.
وی افزود: «همه مسلمانان اروپا باید به قوانین اساسی، مقررات و فرهنگ کشورهایی که در آن زندگی میکنند احترام بگذارند» و تأکید کرد: «نباید فتواهای وارداتی و افکار خارجی را بپذیرند».
پیشروی عادیسازی
همزمان با اولین گامهای امارات و بحرین برای عادیسازی روابط خود با اشغالگران صهیونیست، رابطة العالم، که عربستان سعودی تعدادی از اعضای آن را تابعیت داده است، آغوش خود را به روی انجمنهای یهودی گشود.
العیسی در کنفرانسهای مشترک با انجمنهای یهودی اسرائیل شرکت کرد، به ویژه کنفرانسی مجازی که توسط کمیته یهودیان آمریکا “AJC” و با مشارکت وزیر ارتش اشغالگر بنی گانتس سازماندهی شده بود و از رژیم صهیونیستی حمایت میکرد.
وی همچنین از اردوگاه کار اجباری نازیها “آشویتس-بیرکناو” در لهستان بازدید کرد و گفت که “اینجا بودن در کنار کودکان قربانیان نسلکشی و اقلیتهای مهاجر یهودی و مسلمان یک واجب مقدس و یک افتخار بزرگ است.”
استاد عبدالله الشمری، محقق و متخصص تاریخ کشورهای خلیج فارس، گفت که مرحله اعطای تابعیت به اعضای رابطة العالم در چارچوب حمایت از یک روند رو به رشد به رهبری العیسی و در مسیر عادیسازی قرار دارد.
راه اماراتیها
الشمری در گفتوگو با عربی21 گفت که اعطای تابعیت به شخصیتهای اسلامی مشابه کاری است که امارات با علما و در صدر آنها عبد الله بن بيّه انجام داد که اکنون ریاست مجلس الإمارات للإفتاء_الشرعي را بر عهده دارد.
وی افزود: «این اقدام عربستان را میتوان به عنوان ریسهای برای سفتتر کردن بنیان ضعیف رژیم صهیونیستی توصیف کرد و میتوان آن را شبیه اقدام امارات متحده عربی برای اعطای تابعیت به وسیم یوسف، بن بیه و فاروق حماده مشاور مذهبی در دربار ولیعهد ابوظبی، برشمرد.»
وی خاطرنشان کرد: «تابعیت دادن به شخصیتهای دینی نشاندهنده این است که این رژیمها نسبت به مبلغان دینی داخلی کاملاً بیاعتماد شدهاند و برای ارائه گفتمان دینی جدید، اشخاصی را از خارج وارد و اسکان میدهند.»
محمد العمری، مدیر مرکز رسانههای الجزیره و مخالف سعودی نیز در این باره گفت: «از طریق این اقدام، بن سلمان ممکن است به دنبال رقابت با ابوظبی در جذب علما و در پروژه #دین ابراهیمی باشد»
وی در گفتوگو با عربی21 خاطرنشان کرد: «بن سلمان ممکن است با از بین بردن مجلس افتای اروپا (المجلس الأوروبي للإفتاء، به ریاست قرضاوی) برای تأثیرگذاری بر مسلمانان غرب، پا را فراتر بگذارد.»
به حاشیه راندن «كبار العلماء» و «جریان جامیه»
پیشقراولی رابطة العالم الإسلامي و اعطای تابعیت به اعضای آن، سوالاتی را در مورد به حاشیه رانده شدن هيئت #كبار_العلماء و جریان #جامیه (که به طور مطلق وفادار به دولت است) مطرح کرده است؟
عبدالله الشمری، به عربی21 گفت: «بن سلمان در تلاش است تا از میراث دعوت وهابی با سه جریان آن خلاص شود: جنگجویان (داعش)، سروریه و جامیه.»
وی خاطرنشان کرد: «نکته عجیب این است که از زمانی که بن سلمان به قدرت رسید، عملیات داعش متوقف شده است. در مورد جریان سروریه بن سلمان رهبران آنها را به زندان افکنده و جنگی گسترده علیه آنها به راه انداخته است و جریانی در مقابل او باقی نمانده بود به جز جامیه و ظاهراً آنها خطری برای او ندارند، از آنجایی که آنها قاطعانه به اطاعت از آل سعود اعتقاد دارند، فقط گاهی اوقات مزاحمت اندکی برای پروژههای لیبرال سرگرمی دارند.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: اقدام برای اعطای تابعیت به اعضای تیم محمد العیسی، پشتوانهای برای آنها است تا وظایف اصلاح چهره رژیم سعودی را از جنبه مذهبی به عهده بگیرند و و نشان دهند که نظام آل سعود به تسامح و تساهل مذهبی معتقد است و دیگران را بدون توجه به مذهبشان میپذیرد و با تعصب مذهبی مبارزه میکند.»
زمینههای تاریخی
محمد العمری با اشاره به شواهدی تاریخی که ابعاد این اقدام را نشان میدهد، گفت: «هنگامی که ملک فیصل در سال 1964 علیه برادرش سعود کودتا کرد، داییهای خود از آل شیخ را که در آن زمان مؤسسات مذهبی، آموزشی و قضایی را در انحصار خود داشتند، به حمایت از خود تحریک کرد.»
وی افزود: «پس از موفقیت کودتا، جنبش آل الشیخ شروع به انکار ملک فیصل کرد و یک بار پادشاه نامهای به محمد بن ابراهیم آل الشیخ که مناصب در انحصار او بود، فرستاد و از او خواست که در دادگاهی در قطیف (با اکثریت شیعه) قاضی جعفری را منصوب کند، محمد بن ابراهیم نامه را برگرداند و روی آن نوشت (کسی که گربه را ذبح کرد پوست آن را سلاخی میکند!)، که اشاره به رد این تصمیم داشت.»
العمری اشاره کرد که امتناع محمد بن ابراهیم باعث شد که ملک فیصل در سال 1971 هيئة كبار العلماء را با هدف مشارکت بخشی از علمای خارج از خاندان آل شیخ، مانند شیخ عبدالعزیز بن باز و دیگران و به منظور کاهش نقش آل شیخ، تاسیس کند.
وی افزود: «وضعیت امروز این است که اعطای تابعیت به اعضای رابطة العالم با هدف سوق دادن آنها به صدور فتواهایی است که عادیسازی با اسرائیل را مشروع کرده و جامعه را برای رسیدن به جاهطلبیهای محمد بن سلمان غربزده کنند.»
العمری درباره دلیل جذب مبلغان از خارج به جای تکیه بر شهروندان، گفت: «وهابیت در بین مبلغان داخلی ریشهدار است، بنابراین راه حل اساسی این است که (به خارجیها) تابعیت اعطا کنند و مبلغان داخلی را با دادن نامهای وزین به آنها ساکت کنند.»