دیده بان حقوق بشر در 22 شهریور امسال از کمیته فرعی دائمی سنای آمریکا خواست که ایالات متحده، صندوقهای ثروت دولتی مانند صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان را که با نقض حقوق بشر مرتبط است، بررسی کند.
این جلسه مرتبط با بررسی داراییهای بزرگ صندوقهای دولتی در ایالات متحده بود که پس از اعلام ادغام انجمن گلفبازان حرفهای و لایو گلف، مسابقاتی که متعلق به صندوق سرمایهگذاری عربستان سعودی است، در ژوئن 2023 برگزار شد. این صندوق 700 میلیاردی که با دلارهای نفتی تحت رهبری محمد بنسلمان توسعه یافته است، نقض حقوق بشر را تسهیل کرده و از آن بهره میبرد.
یک محقق اهل عربستان دیده بان حقوق بشر، در این باره میگوید: محمد بنسلمان علاقه آشکاری به گسترش نفوذ خود در خارج از مرزهای عربستان سعودی از طریق معاملات تجاری با تیمها و لیگهای ورزشی نشان داده است. شرکتهای آمریکایی که در حال بررسی تجارت با صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان هستند، باید احتیاط کنند. ما باید به شدت اطمینان حاصل کنیم که صندوقهای ثروت دولتی که در شرکتهای آمریکایی سرمایهگذاری میکنند، در حال اشاعه نقض حقوق بشر نیستند.
دیده بان حقوق بشر گزارشهای متعددی در مورد تحکیم اقتدار سیاسی و امنیتی ولیعهد سعودی در چند سال گذشته و عواقب وخیم آن برای حقوق بشر منتشر کرده است. به موازات آن، محمد بنسلمان قدرت اقتصادی پادشاهی را به ویژه از طریق صندوق سرمایهگذاری عمومی تقویت کرده است.
این صندوق مستقیماً در نقض حقوق بشر که مرتبط با ولیعهد است، دخالت دارد. این تخلفات شامل کمپین «ضد فساد» در سال 2017 است که منجر به دستگیری خودسرانه مقامات دولتی سابق و فعلی، تجار برجسته و رقبای خاندان سلطنتی، بدرفتاری و اخاذی از داراییهای آنها و قتل جمال خاشقجی روزنامهنگار سعودی شد.
این مسئله، نگرانیهای جدی را در مورد شرکتهای آمریکایی که با صندوق سرمایهگذاری عمومی معامله میکنند و همچنین هرگونه ارتباط احتمالی که ممکن است بین آنها و تخلفات در عربستان سعودی و خارج از این کشور وجود داشته باشد، ایجاد میکند. این حساسیتها زمانی بیشتر میشود که صندوق، سرمایهگذاریهای خود را در بخشهای کلیدی اقتصاد آمریکا، از جمله فناوری، ورزش، سرگرمی و بخش مالی گسترش میدهد.
در حالی که برخی از صندوقهای ثروت ملی، از نظر ساختاری از مدیرعامل کشوری که به آن تعلق دارند، مستقل هستند؛ اما ولیعهد سعودی تا حد زیادی صندوق سرمایهگذاری عمومی را که یکی از بزرگترین صندوقهای سرمایهگذاری در جهان است، کنترل میکند و تصمیمگیری یکجانبه را با شفافیت و پاسخگوییِ کمی در مورد تصمیمات صندوق انجام میدهد. اگرچه امور مالی دولتی عربستان سعودی برای مدت طولانی فاقد شفافیت و نظارت بوده است؛ اما تجدید ساختار و گسترش قابل توجه صندوق، به میزان بیسابقهای قدرت اقتصادی عربستان سعودی را تحت رهبری ولیعهد تقویت کرده است.
دیده بان حقوق بشر در نامهای به یاسر الرمیان، رئیس این صندوق، خواستار پاسخ وی به اتهامات نقض جدی حقوق بشر مرتبط با آن شد؛ اما الرمیان پاسخی نداد.
بر اساس اسناد یک دادخواست کانادایی که توسط دیده بان حقوق بشر بررسی شده است، در نتیجه کمپین مبارزه با فساد عربستان، حدود 20 شرکت به عنوان بخشی از این کمپین توقیف و به دستور ولیعهد به طور مستقیم به صندوق منتقل شدهاند. برخی از دستگیرشدگان در سال 2017 بدون هیچ اتهامی در بازداشت به سر میبرند و از آن زمان تاکنون از برخی دیگر خبری نشده است.
در مورد روند مصادره این داراییها هیچ شفافیتی وجود نداشته است. گاردین در گزارشی مینویسد که ً به دستور محمد بنسلمان، برخی از داراییهای توقیف شده در جریان کمپین مذکور، به یک هلدینگ که تماماً متعلق به صندوق سرمایهگذاری عمومی است، منتقل شده است. بنا بر گزارشها، سایر داراییها نیز به یک هلدینگ دیگر تحت کنترل دولت که توسط وزارت دارایی اداره میشود، انتقال داده شده است. مشخص نیست که در نهایت چه کسی مالکیت سایر داراییها را به دست خواهد آورد.
این اسناد همچنین نشان میدهد که یکی از شرکتهای واگذار شده Sky Prime Air Services است؛ یک شرکت لیزینگ هواپیما که مالک دو هواپیما است، همان هواپیمایی که عوامل سعودی در سال 2018 برای سفر به استانبول از آن استفاده کرده و پس از آن، خاشقچی را به قتل رساندند. در فوریه 2021، سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده گزارشی منتشر و طی آن به نقش محمد بن سلمان در این عملیات اقرار کرد.
طی چند سال گذشته، دولت سعودی کارزار گستردهای را برای بهبود وجهه خود و تغییر درک جهانی از پادشاهی_یک ناقض دائمی و خطرناک حقوق بشر، به ویژه تحت رهبری عملی محمد بنسلمان_ آغاز کرده است. اگرچه این صندوق، بازوی دولت عربستان است و توسط رهبر واقعی و بالفعل این کشور کنترل میشود، اما صندوق سرمایهگذاری عمومی به دنبال آن است که خود را به عنوان یک نهاد سرمایهگذاری که بر اساس منافع مالی عمل میکند، نشان دهد.
عربستان سعودی در تلاش برای بهبود وجهه خود، میزبان رویدادهایی از جمله بزرگداشت دستاوردهای بشردوستانه همانند رویدادهای ورزشی بزرگ، بوده است. این صندوق از اجزای کلیدی چشمانداز 2030 عربستان سعودی است که به وضوح بر نقش ورزش در ارتقای وجهه پادشاهی در خارج از کشور تاکید میکند.
در 6 ژوئن، انجمن گلفبازان حرفهای توافقنامهای را منتشر کرد که تجارت گلف و حقوق تجاری صندوق را که شامل لایو گلف است، با تور جهانی انجمن گلفبازان و تور جهانی گلف در یک “نهاد انتفاعی جدید با مالکیت جمعی” ترکیب میکند. کنترل بر کل بخش ورزش حرفهای، امکان فشار بر بازیکنان، حامیان مالی و رسانهها را برای سکوت در مورد سوءاستفادههای عربستان سعودی افزایش داده و باعث تشدید نگرانیهایی در مورد اقداماتی میشود که در داخل لیگ برای تضعیف حقوق بشر انجام میشود.
دیدهبان حقوق بشر در 22 ژوئن به شورای سیاستگذاری انجمن گلفبازان حرفهای نامهای نوشت و نگرانیهای موجود در مورد پیامدهای انحصار مجازی این صندوق بر روی گلف حرفهای و در عین حال، شراکت آن در نقض حقوق بشر را توضیح داد. تا 13 سپتامبر، دیدهبان حقوق بشر هیچ پاسخی از اتحادیه دریافت نکرده و هیچ نشانهای مبنی بر اینکه اتحادیه به دنبال توسعه استراتژی حقوق بشر میباشد، وجود ندارد.
شی گفت: “برای کنگره ایالات متحده مهم است که نفوذ صندوق عربستان سعودی بر شرکتهای آمریکایی را بررسی کند. دولت بایدن باید با توجه به سابقه حقوق بشری دولت سعودی، اقدامات دقیق مشابهی را در تعاملات بعدی خود با این دولت انجام دهد.”
منبع: دیدهبان حقوق بشر